अक्षरांचा होतो मोर

आपापल्या पिंजऱ्यात
बंद असती माणसे
दरवाजांना आतून
कड्या घालती माणसे

पुस्तकांचे तसे नाही
असतात ती समोर
हाती उचलून घेता
अक्षरांचा होतो मोर

होतो तत्पर नाचाया
अंगोपांगी अर्थछटा
नाचनाचतो घेऊन
साऱ्या संचिताचा वाटा

फट शोधत शोधत
दारी येती कवडसे
तेवढ्यात पुस्तकांची
पाने मिटती माणसे..!
***
आसावरी काकडे
२७.१२.१६

रात्र जिवाचे माहेर

रात्र जिवाचे माहेर
रोज कुशीत घेणारे
आणि दिवस सासर
राबायला लावणारे

रात्र सजवते स्वप्न
गाढ निजल्या नेत्रात
रुजवते बळ नवे
क्षीण झालेल्या गात्रात

दिस उजाडता लख्ख
सय कर्तव्यांची होते
घड्याळाच्या काट्यांंसवे
जिवा धावावे लागते

दिस मावळतो तेव्हा
रात्र होते पुन्हा आई
नव्या पाठवणीसाठी
गाते नवीन अंगाई
***
आसावरी काकडे
२४.१२.१६

असू दे (ज्ञानेश्वरी उपमा १७४/४)

विश्व अमूर्ताचा । असे कवडसा
चैतन्य विलासा । पार नाही

कवडसे छाया । जल-ओघ माया
आकाशाची काया । दिसते ना

असू दे भ्रामक । असू दे क्षणिक
किती हे मोहक । फूल, पान

सगुणाचे मोल । कथिले संतांनी
कवितेचा धनी । केले त्याला

अनाहतातून । प्रकटते धून
शाश्वतामधून । अशाश्वत

पार्थीव नेत्रही । नाहीत शाश्वत
आनंद अ-मृत । होऊ दे रे..!
***
आसावरी काकडे

खेळ..

पार्श्वभूमी सज्ज आहे जंगलाची भोवती
मांडलेला डाव आहे आसनेही सज्ज ती

वाट एकाकीच चाले राहिली ती का सुनी
येत नाही जात नाही आत बाहेरी कुणी

फूल, पाने गाळताना शोक नाही फारसा
सर्व आहे स्तब्ध येथे हा कुणाचा वारसा

एक साक्षी पाहतो हे भोगतो कोणी न का?
कोणता हा देह आहे मुक्त झाल्यासारखा..?
***
आसावरी काकडे
२२.१२.१६

सारखी येथे परीक्षा

रोजचे जगणेच शाळा
बंद ना भिंतीत जी
झाडही येथे शिकवते
घ्या फुलांची काळजी

वाट बोले घाट दावी
नवनवे दृश्यार्थ ते
संथशा श्वासात आहे
जीवनाचे स्थैर्य ते

माणसांच्या वागण्यातुन
रोज मिळतो ना धडा
चालताना ठेच लागे
शिकवुनी जाई तडा

पूर्ण सृष्टी ही गुरू अन
शिष्य हे आयुष्य रे
सारखी येथे परीक्षा
प्रश्न-व्याधी ना सरे..!
***
आसावरी काकडे
२१.१२.१६

आतून अचानक तेव्हा.

भरसभेत त्यांनी माझ्या
वस्त्रास घातला हात
पाचही समोरच होते
एकाकी पडले आत

आक्रंदुन विनवित होते
पण कोणी आले नाही
येईल कुणी सोडवण्या
नाहीच मिळाली ग्वाही

आतून अचानक तेव्हा
मज ऐकू आला वेणू
पंच प्राण जागे झाले
चेतले सर्व अणुरेणू

मी उघडी पडले नाही
झाकले मला स्वत्वाने
जन म्हणती कृष्ण सखा तो
सोडवले मजला त्याने..!
***
आसावरी काकडे
२०.१२.१६

नको होऊस कातर

रित्या कातरवेळेला
नको होऊस कातर
खोल रुजलेली बीजे
असतात रे आतुर

असूदेत रापलेला
दे ना हातामध्ये हात
ओरखड्यांमधे आहे
निळी-सावळी सोबत

थोडी ओली थोडी सुकी
स्वप्ने आहेत चुलीशी
उभी अधीर कधीची
नाते त्यांचेही जाळाशी

ऊर्जा त्यांचीच घेऊन
राबू दोघेही एकत्र
लावू सर्वस्व पणाला
जरी थकतील गात्रं

होऊ डोलणारे पीक
किंवा मिसळू मातीत
कुणासाठी कुणीतरी
व्हावे लागते ना खत..?
***
आसावरी काकडे
१८.१२.१६

प्रिय,

प्रिय,
आयुष्याच्या या कातरवेळी
अंगडी टोपडी घालून
पुन्हा नव्यानं उगवायला लागूया
मुळं जेवढी उतरली असतील खाली
तेवढं चढायचं आहे वर..

मी हात धरून
सांभाळीन तुझा तोल
तू माझी मान सावर..

धडपडणं
हट्ट करणं
बोबडे बोल... भूक
हसणं.. रडणं
हे सगळं
नव्यानं समजून घ्यायची
वेळ आलीय...

कातरवेळच्या या नव्या बाळपणात
आपणच एकमेकांची आई होऊया
अंगडी टोपडी घालून
पुन्हा उगवायला लागूया..!!
***
आसावरी काकडे
१७.१२.१६

*वाट*

एक साधीशी
पाऊलवाट होती ती
बैलगाडीच्या चाकांनी रुंदावून
तिला चाकोरी केलं

फुफाट्याची डांबरी झाली
मग काँक्रीटची
दुपदरी.. चौपदरी.. सहापदरी झाली
जमीन पोखरून भुयारी झाली
मग उड्डाणपूल झाली

पंख लावून आकाशगामी झाली
कधी शीड कधी इंजिन लावून
अथांग जलाशय पार करू लागली
प्राणवायूच्या नळकांड्या घेऊन
सागरतळ धुंडू लागली

महाकाय डोंगरांना
वळसे घालत घाट झाली
पोखरून काढत बोगदा झाली

वाट सर्वगामी झाली..

पण तिला कळेनासं झालंय आता..
ती पोचतेय मुक्कामी
की नुसतीच फिरतेय गोल गोल..!
***
आसावरी काकडे
९.१२.१६

थांब थांब...

थांब थांब वेड्या मनुजा
नको घालु घाव
किती वेदना होती ते
मुळांनाच ठाव

किती स्वार्थ साधुन घेसी
पहा जरा दूर
वृक्षतोड करुनी अंती
बडवशील ऊर

इमारती रस्ते... सारी
अर्थशून्य ठेव
मुला-लेकरांना थोडा
प्राणवायु ठेव..!
***
आसावरी काकडे
८.१२.१६

आता..

आधी दूर होतो तेव्हा
माझ्या मनात रुजायचं
आणि तुझ्या मनात उगवायचं
न सांगताच कळायचं तुला..

मग मी या खोलीतून विचारायची
तू त्या खोलीतून उत्तर द्यायचास
प्रश्न तुला कळलेला असायचा..

आता ऐकू येत नाही नीट
सांगण्या-ऐकण्यासाठी जवळ यावं लागतं..
तरी समजतच नाही नेमकेपणानं..

कसलं असेल हे अंतर?

देहाबरोबर समजही गेलीय थकून
की
आपापल्या परतीच्या वाटेवर
प्रस्थान सुरू झाले आहे आतून?
***
आसावरी काकडे

पळभर पण..

पळभर पण काही नित्य राहात नाही
सतत बदल होणे हेच की नित्य राही

सकलजन परंतू वागती का असे की
अमरपद मळाले त्यांस येथे जसे की

पळभर पण त्यांच्या धीर नाही जिवाला
सतत अधिर होती गाठण्या धावत्याला

मनन भजन सारे व्यर्थ वाटे तयांना
मिरवत जनलोकी साद देती सुखांना

भरभर क्षण जाई काळ थोडा न थांबे
सुख सुख करताना मागणी नित्य लांबे

पळभरच जरासे नेत्र घ्यावे मिटूनी
सुख मृगजळ आहे हेच येईल ध्यानी..
***
आसावरी काकडे
२६.११.१६

निमंत्रण

स्थल-कालाच्या
कोण्या एका अनाम संधीवर
अनाहूतपणे मिळालं
आयुष्याचं निमंत्रण..!

न मागताच मिळाला
हा देह राहायला
रंग-रूपही नव्हतं सांगितलं
की असं हवं तसं नको..

अगणित पेशींच्या संयोगातून
मिळाले गूण.. अवगूण
आरोग्य अनारोग्य..

जन्मदात्यांनी दिलं नाव
अनाहुताला 'मी'पण आलं
त्यांचं संचित अपसुक 'मी'चं झालं..
'मी'नं कमावलेलं
अहं जोपासू लागलं

माझं नसलेलं
न मागता मिळालेलंही
माझं माझं झालं..
प्रत्येक उच्छवासावर
लफ्फेदार सही करू लागलं..!!
***
आसावरी काकडे
२५.११.१६

तोच तारतो

रात्र संपली, समोर फाकली उषा
रेंगते तरी अजून अंतरी निशा

कोण या मनास रोज काय पाजते
झिंगुनी स्वतःसवेच नाचनाचते

रिक्ततेत ओतते नवीन वेदना
पोकळी भरावयास शोधते खुणा

हाच शाप मानवास नित्य भोवतो
व्यासस्पर्श, त्यास मात्र तोच तारतो..!
***
आसावरी काकडे
२४.११.१६

ठसा

कधीपासून आठवत नाही
रोज स्वप्न पाहाते आहे
पायातळी वाळू तरी
ठसा सोडून जायचे आहे

स्वप्नात एकदा आला कोणी
नभात तारा झालेला
हवा होता शब्द त्याला
रक्तामधे भिजलेला

स्वप्नामधेच कळले त्याला
स्वप्न माझ्या डोळ्यातले
अलगद पापण्या उघडून त्याने
अंजन घातले मातीतले

कळले आतून आली जाग
स्वप्न आले भानावर
दमदार असेल पाऊल तरच
ठसा उमटेल वाळूवर..!
***
आसावरी काकडे
२२.११.१६

*वनवास जन्मता..*

आदर्श असा तो राजा सर्वांसाठी
पण कुणी बोलले काही त्याच्या पाठी

आरोप ऐकुनी त्यजिली त्याने भार्या
ती दोन जिवांची, सुशील होती आर्या

फसवून धाडले वनात तिज राजाने
सोबतीस होतो आम्ही गर्भरुपाने

तो राजा देवच पिता आमुचा होता
परित्यक्ता झाली परंतु देवी माता

वनवास भोगला त्यांनी पित्राज्ञेने
वनवास जन्मता अम्हा काय न्यायाने?
***
आसावरी काकडे

भीती

भीती निष्क्रियतेची निर्मिती
भीती सोयरी सांगाती
भीती-भाव सावध करिती
प्रसंगोचित ।।

भीती अस्थिर करते
भीती बळ हिरावते
भीती स्वप्न दाखवते
अभासांचे ।।

भीतीस आपले म्हणावे
तिला तिचे घर द्यावे
आपण निवांत राहावे
आपल्या घरी ।।
***
आसावरी काकडे
२३.१०.१६

शब्द-समाधी

साद एक शोधीत मनस्वी
शब्दांमागुन गेले चालत
आर्त कोवळा आशय त्यांचा
ओंजळीमधे बसले झेलत

मृद्गंधासम बरेच काही
ह्रृदयामध्ये भरुन घेतले
आकाशाचे निळे गूढ पण
शब्दांना नाहीच गवसले

अल्प अल्पसा अर्थ समजला
जरी निसटले क्षितीज धूसर
आनंदाची कुपी मिळाली
दु:खाचेही तिच्यात अत्तर

देणे घेणे सरले सारे
खेळ खेळुनी झाला पुरता
नको आणखी वेडी वणवण
शब्द-समाधी घ्यावी आता..!
***
आसावरी काकडे
१७.९.१६

निरोपावे आता

आहेस आहेस माझ्या आसपास
नाहीस नाहीस का मी म्हणे?

त्वचाबंद देह वर्ततो निखळ
आहे नाही खेळ मनाचाच

निराकार साहे 'आहे'चा आकार
'नाही'ला नकार देती संत

विठोबाची सोय केली आहे त्यांनी
त्याला ध्यानी मनी आठवावे

बुद्धीने घेतला ध्यास अनिवार
शब्दांना अपार कष्टविले

थकले सांगाती धावता धावता
निरोपावे आता शब्दज्ञान..!
***
आसावरी काकडे
१७.९.१६

माय कधीची..

इवल्या देहा कष्टणे काय असे हा भोग
माता की ही बालिका असे निरागस 'योग'?

एका देहा राबणे एका कळते भूक
वणवण पाहुन कोवळी रस्ता झाला मूक..!

माथी मोळी टांगली झोळीमध्ये पोर
मनास तुडवत चालली आता कसला घोर

रस्ता मागे राहिला पुढे निघाली बाय
पुढचा रस्ता चालवी कितिही थकले पाय

नभास ठाउक चांदणी भूमीला विस्फोट
माय कधीची पाजते तिला कळाले पोट..!
***
आसावरी काकडे
१५.९.१६

नसे समारोप..

किती कळ्या या देठात
किती खोल श्वास
रंग सोनसळी त्याला
जगण्याचा ध्यास

रोज उकलून देठ
कळी डोकावते
आणि कळी विलगून
फूल उमलते

होते अर्पण असणे
थोडे उजळून
मग निर्माल्य देखणे
पडते गळून

पुन्हा तरारते देठ
खोलते भांडार
पुन्हा कळ्या फुलण्याचा
नवीन बहर

सृजनाच्या खेळाला या
नसे समारोप
नित्य रुजणे फुलणे
चाले आपोआप..!
***
आसावरी काकडे
१३.९.१६

कोणी...

सूर मारुन पोकळीचा अर्थ कोणी लावतो
क्षणिकतेने भरुन कोणी पोकळीला झाकतो

वेदनेवर स्वार होउन पार कोणी जातसे
आपुल्या परिघात कोणी वेदना कुरवाळतो

देह नेइल त्या दिशेने धावती सारे इथे
दावतो पण मार्ग त्याला काळ वेसण घालतो

झाकुनी प्रेतास कोणी पेरणी करती परी
फसवुनी त्याना कुणी ते आयते बळकावतो

कैक असती रंग-रेषा कैक त्यांच्या आकृत्या
कैक स्वार्थी गुंतलेले पैल कोणी पाहतो..!
***
आसावरी काकडे
१२.९.१६

निरोप...

मी निरोप घेउन दूर निघाले होते
सोबतीस कोरे एक निमंत्रण होते

पोचले परंतू ठिकाण ते ते नव्हते
उतरून घ्यायला कुणीच आले नव्हते

मग भूल उतरली एकाकी यात्रेची
अन ऐकू आली गाज निळ्या श्वासांची

नभ तसेच होते दिशा आपल्या जागी
डोळ्यात कुणाच्या नव्हती धून विरागी

नव्हतेच निमंत्रण समारोप तो नव्हता
शेकडो भ्रमातिल मोहक विभ्रम होता..!
***
आसावरी काकडे
११.९.१६

मुखवटा

कोणताही घ्या मुखवटा
मोल नाही वेगळे
रंग वरचा वेगळा पण
तेच गारुड आतले

देव कोणी कोण विदुषक
रंगलेल्या बाहुल्या
रंगकर्मी एक आहे
भूमिका जरि वेगळ्या..!

रंग निवडा कोणताही
लाल हिरवा जांभळा
लाभतो रक्तास लालस
सावलीला सावळा
***
आसावरी काकडे
१०.९.१६

पोकळी

पोकळीमधूनी
जन्म पोकळी घेई

ती क्षणाकणाने
पूर्ण भरुनिया जाई

मग हळूहळू ती
पुन्हा पोकळी होते

पोकळीस पण का
नवी पोकळी छळते..?
***

पोकळी भराया
वणवण करती सारे

साहित्य शिल्प अन
मोकळे भराया तारे

गूढार्त पोकळी
तहान संपत नाही

देठात कळी पण
फूल पोकळी होई..!
***

आसावरी काकडे
८.९.१६

जन्म नवा लाभला

तांबुस हिरवी सळसळ कोरी
जन्म नवा लाभला

भविष्य सांगू नका कुणी मज
रेषा ठाउक मला

येइल तो तो क्षण सोनेरी
नित्य नवा सहवास

आत जेवढे श्वास कोरले
तेवढेच निश्वास..!
***

एकेक करत नुरली
गंगाजळीत नाणी

ओढून घेत आहे
परिघास आत कोणी

धावून सर्व वाटा
जाती घराकडे पण

गर्भाशयात फिरुनी
उपजे नवीन पाणी..!
***
आसावरी काकडे
७.९.२०१६

आरती तेजसा

आरती तेजसा
तुझीच रे तेजाने

अन पूजा करती
तुझी लाल पुष्पाने

तू पोषणकर्ता
तुलाच रे नैवेद्य

जणु तुझेच अर्पण
तुला अर्घ्यदानाने..!
***

उन्माद कोणता हा
प्राणास नाचवीतो

बडवून ढोलताशे
देहास झिंग देतो

सण साजरा करी की
दु:खास वाट देई

थकुनी अखेर बहिऱ्या
मूर्तीस बोळवीतो..!
***
आसावरी काकडे
६.९.२०१६

पण इथेच रमते...

लावून आपला
नामफलक दारावर

मी उभी कधीची
देहाच्या काठावर

पण इथेच रमते
कधी धावते क्षितिजी

वाटतो भाबडा
शब्द मला तो नश्वर..!
***

इथलेच कुणी रे
होउन येते त्राता

दु:खाला नसतो
वेळ थांबण्यापुरता

धावतो काळही
पुसुन टाकतो सारे

मोक्षाची लालुच
निष्प्रभ झाली आता..!
***

आसावरी काकडे
६.९.२०१६

दोन प्रहर

*लागली तोरणे*

लागली तोरणे
किरणांची दारांवर

उमलत्या कळ्यांचे
गंध-गूज वाऱ्यावर

पक्ष्यांची किलबिल
जाग आणते दिवसा

माणूस चढवतो
स्वप्न-वेल काळावर..!
***

*ही वरात कसली*

ही वरात कसली
लग्न कुणाचे आहे

मेण्यात रात्रिच्या
वधू कोणती आहे

हा जथा विलक्षण
ताऱ्यांचाही मागे

साऱ्यांना घेउन
रात्र निघाली आहे..!
***

आसावरी काकडे
३.९.२०१६

प्रतिबिंब

बिंब रूपे वर
कमळ सगूण
खालती निर्गूण
प्रतिबिंब

स्पर्श रूप गंध
बिंब उधळते
निवांत राहते
प्रतिबिंब

साहतसे बिंब
वर्षा ऊन वारा
पाहते पसारा
प्रतिबिंब

पाण्याच्या वरती
भोक्ता बिंब डुले
साक्षी रूपे हले
प्रतिबिंब..!

विरताच पाणी
द्वैत मावळते
बिंबात मुरते
प्रतिबिंब..!
***
आसावरी काकडे
१.९.२०१६

कधी जीवनाशी पैजा

कधी जीवनाशी पैजा
कधी मृत्यूला हाकारे
कधी इंद्रधनू तर
कधी उन्हाचे निखारे

वर खाली नाचविती
मनातले हेलकावे
नाव तरते बुडते
किनाऱ्यास काय ठावे

वर एक आत एक
मूर्त-अमूर्ताचा खेळ
सगळ्याला साक्षी आहे
नित्य असणारा काळ

अनाहत नादासम
एक कविता मौनात
शब्दातून मिरवते
दुजी कविता जनात..!
***
आसावरी काकडे
३१.८.१६

झुला झुलतो मनात

एक अनामिक धून
गुणगुणते कानात
तिच्या स्पंदनांचा नित्य
झुला झुलतो मनात

स्वरांसवे अनाहूत
काय निनादत येते
ओठमिटल्या प्रश्नांशी
असेल का त्याचे नाते?

जन्मसावलीसारखी
सोबतीला आहे धून
स्वराशय कसा शोधू
अमूर्ताच्या मुशीतून

केव्हापासून उत्सुक
सूर अस्पर्श तळाशी
वर आशय कोरडा
खेळ खेळतो शब्दांशी..!
***
आसावरी काकडे
३०.८.२०१६

घेऊ पाहे ठाव

धरेवर माणसाचे
असे इवलेसे गाव
निराकार आकाशाचा
तरी घेऊ पाहे ठाव

पोकळीचे करी भाग
आणि नावे देई त्यांना
जगण्यात जागा देई
राशी तारे नक्षत्रांना

दूर अगम्य ब्रह्मांड
त्याशी जोडू पाही नाते
तम तेज गती सारे
त्याला आत जाणवते

येते भाळावर कोर
कृष्णविवर मनात
दिक्कालास भेदून, ये
तेजोनिधी अंगणात

अणूरेणूत मानवी
भूमी आकाश नांदते
जाणिवेच्या ऐलपैल
शून्य-अनंत वसते..!
***
आसावरी काकडे
२९.८.२०१६

कोणत्याही क्षणी

थेंब थेंब थेंब
गळतेय पाणी
संपणार धार
कोणत्याही क्षणी

कोणत्याही क्षणी
दाटतील मेघ
आणि विस्तारेल
काळोखाची रेघ

काळोखाची रेघ
लोपेल जराशी
वीजेचा कल्लोळ
घुमेल आकाशी

घुमेल आकाशी
नाद सावळासा
दाखवेल मोर
दिमाख निळासा

दिमाख निळासा
नाच नाचणार
वाजत गाजत
पाऊस येणार

पाऊस येणार
भरणार पाणी
झरणार धार
कोणत्याही क्षणी..!
***

आसावरी काकडे
२७.८.२०१६

काही क्षणांचे माहेर

रोज भेटायचो सखी
बागेतल्या बाकावर
सांगायचो वाचलेले
हर्ष खेद अनावर

रोज कातर वेळेला
बोलायचो निरोपाचे
पण मनातून असे
उद्या पुन्हा भेटायचे

एकमेकींसाठी होते
काही क्षणांचे माहेर
दु:खानेही हसणारा
तिथे नाचायचा मोर

चाल मंदावली होती
तरी गेलीस तू पुढे
तुझ्याविना सुना बाक
सुनी तुझी प्रिय झाडे

सखी फिरताना रोज
येते तुझी आठवण
हसायचे ठरलेय
तरी गलबले मन..!
***
आसावरी काकडे
२६.८.२०१६

अद्वैत एकदा

अद्वैत एकदा
विनटले द्विधा
एक झाले राधा
दुजे कृष्ण..!

एकमेकातून
विस्तारले द्वैत
विविधा अनंत
रूपे ल्याली

पाच इंद्रियांचे
विषय ती झाली
त्रिगुणी रमली
मीलनात

परंतू राधेला
खेळ उमगेना
विरह सोसेना
पार्थिवाला

कृष्णमय जरी
सारे चराचर
राधेला विसर
अद्वैताचा

जनमानसाला
कळे हीच राधा
आणि कृष्ण साधा
देहधारी..!
***
आसावरी काकडे
२५.८.२०१६

मन मथुरा

मन मथुरा
तन कारागृह
मिट्ट अंधार
साखळदंड
सगळे दरवाजे
कुलूपबंद

पाहारेकरी
जागोजाग
वेदनांचा चक्रव्युह
नसानसात अनिश्चिती
पावसाचा थरार
विजांची दहशत...

दिवस भरले का?
वेणा शीगेला पोचल्या का?
या वेळी तरी
होणार का सुटका?
तुटणार का साखळदंड?
फिटणार का अंधार?
मन मथुरा
तन कारागृह
करणार का यमूनापार..?
***
आसावरी काकडे
२४.८२०१६

असे वेडे तण

अपसुक उगवते
नको खत पाणी
नको प्रशस्त वावर
नको निगराणी

उगवते फटीतून
दऱ्याखोऱ्यातून
पायातळी अंथरते
जगण्याची धून

त्यांचे हिरवे लाघव
नेत्रसूख देते
जीवसृष्टीचे निश्वास
पदरात घेतेे

त्यांनी घेतलाय वसा
नित्य फुलण्याचा
किती छाटले तरीही
खोल रुजण्याचा

जन्म घेई पुन्हा पुन्हा
असे वेडे तण
जणू होते अनावर
भुईलाही मन..!
***
आसावरी काकडे
२३.८.१६

क्षणचित्रे-

उभी केळ दारात भारावलेली
वरी सावली गर्द पानांमधूनी
मुळांना मिठी गच्च ती मृत्तिकेची
हवा भोवताली अडोसा धरूनी
***

तुरे कोवळे डोलुनी गीत गाती
फुले गोजिरा गंध श्वासास देती
ढगांनी नभाला कळू ना दिले ते
निळे गूज कानात सांगेल माती
***

किती सूख दाटून आलेय गात्री
तरी धून का ही मनी भैरवीची
झरे सावळी आस मेघांमधूनी
पिसे का गळाली तरी पाखरांची
***

आसावरी काकडे
१८.८.१६

पण तरंग नाहीत

प्रश्न निवलेत सारे
गुंता उरलेला नाही
कोलाहल मंदावला
डोळ्यांमधे अश्रू नाही

अथांगच जलाशय
पण तरंग नाहीत
खडे पडले तरीही
थेट पोचती तळात

याचसाठी होता खरा
सारा अट्टहास केला
मख्ख स्वस्थतेत पण
जीव रमेनासा झाला

संघर्षांच्या पैलतीरी
पोचण्याची किती घाई
म्हणताही येत नाही
रितेपणाला विठाई..!
***
आसावरी काकडे
२०.८.२०१६

रक्षाबंधन

हात उंचावून झाडे
रोज करीती प्रार्थना
पाय रोवून मातीत
धीर देतात मुळांना

आर्त प्रार्थना ऐकून
सूर्य प्रतिसाद देतो
सोनकिरणांची राखी
रोज झाडांना बांधतो

सण असेल नसेल
रक्षाबंधन होतेच
नित्य आधाराची हमी
चराचरा मिळतेच

एका एका झाडातून
जणू बहीण बाहते
भावाकडे रक्षणाचे
दान मागत असते

धाव घ्यावी तिच्याकडे
हाक ऐकून भावांनी
सगळ्याच मुलीबाळी
कुणाकुणाच्या बहिणी..!
***
आसावरी काकडे
१९.८.२०१६

एक दिवस

माझ्या भोवती
हात पाय नाक डोळे त्वचा...
आणि त्यांचे रंगीबेरंगी विभ्रम
यांचं एक रिंगण

आई भाऊ पती शेजार स्नेही
आणि त्यांच्यातले अतोनात गुंतलेपण
यांचं एक रिंगण

अन्न वस्त्र निवारा भाषा कला
आणि त्यासाठी चाललेला रियाज आत-बाहेरचा
यांचं एक रिंगण

समाज देश विदेश पृथ्वी विश्व
आणि त्यांच्याशी अव्याहत होणारी देवघेव
यांचं एक रिंगण...

'खुर्ची का मिर्ची जाशील कैसी..'
म्हणत
मी शोधलेली प्रत्येक फट
बुजवत
प्रत्येक रिंगण
मला आत आत ढकलतं राहातं...

पण यांचा पराभव अटळ आहे..!
यांच्या डोळ्यासमोर
यांना ओलांडून
बाहेर पडेन मी एक दिवस
कुणाला कळणारही नाही..!
***
आसावरी काकडे
१७.८.१६

वर्तुळे निराळी प्रत्येकाची

जन्मासवे जन्मे  नात्यांचे वर्तूळ
अनेकधा खेळ  सुरु होई

कित्येक नावांनी  वेटाळतो जीव
रोज नवा डाव  भूमिकांचा

आत पेशीचक्र  फिरत राहाते
बाहेर फिरते  ऋतूचक्र

एक दुष्टचक्र  ज्याच्या त्याच्या भाळी
वर्तुळे निराळी  प्रत्येकाची

आपापल्या त्रिज्या  घेऊन नांदती
नाव वल्हविती  परीघात..!
***
आसावरी काकडे
१६.८.१६

झोका

मुली असोत नसोत
झोका झुलत असतो
मुली धावत येण्याची
वाट बघत बसतो

मुली पाहतात झोका
रोज शाळेत जाताना
त्यांना आठवतो झोका
वर्गामध्ये शिकताना

सुट्टी मिळताच साऱ्या
धाव घेती झोक्याकडे
ओझे दप्तराचे देती
शेजारच्या खांबाकडे

मनसोक्त खेळ होता
भाग पडतेच जाणे
मुली गेल्या तरी झोका
त्यांचे जपतो झुलणे..!
***
आसावरी काकडे
१३.८.२०१६

शोधण्याचा खेळ

किती ऋचा मंत्रातून
समजावले ऋषींनी
पण निर्गुणाचा वसा
नाही घेतला लोकांनी

आर्त भक्तांचा आकांत
आला फळाला अखेरी
निराकार 'असणे'च
साकारले विटेवरी..!

त्याला ठाऊक सगळे
तरी शोधण्याचा खेळ
धावूनिया आईलाच
जसे खेळविते बाळ

निरागस नजरेने
पाहतोय घटाकडे
जणू बाहेर येऊन
आत्मा पाही तनुकडे

***
आसावरी  काकडे
१२.८.२०१६

ओली आस

मेघ पांढरे कोरडे
पाणी शोधत फिरती
जलाशय आटताना
ओली आस जागविती

तप्त उन्हाची काहिली
मुरवून अंतरंगी
निळा दिलासा देतात
स्वतः असून निरंगी

मग तुडुंब भरते
आर्द्रतेने अवकाश
तेव्हा शोषून घेतात
त्याचा भार सावकाश

गच्च भरलेपणाने
मेघ होतात ते काळे
शुभ्र वर्षावात दिसे
रूप कृष्णाचे सावळे..!
***
आसावरी काकडे
११.८.२०१६

निरंग

दोन प्राणात असते
फक्त त्वचेचे अंतर
बाहेरचा प्राणवायू
प्राण आत आल्यावर

असे सर्वांचा बाहेर
कोट्यवधी शोषतात
आत नेऊन त्यालाही
नाव आपले देतात

करू पाहतात बंद
देहघरात आपल्या
करतात रोषणाई
आत लावून दिवल्या

तोही नांदतो सुखाने
लकाकतो डोळ्यांतून
तेज जिवंतपणाचे
निथळते रंध्रांतून

ये-जा चालूच अखंड
नित्य खेळतो स्पर्शात
रक्तामध्ये मिसळून
भिरभिरतो गात्रांत

आत-बाहेर सर्वत्र
कणाकणात व्यापला
रंग प्राणाचा तरीही
नाही कुणाला कळाला..!
***
आसावरी काकडे
९.८.२०१६

कळेना मलाही..

कळेना मलाही कुठे राहते मी
कसे बंध येथे उन्हाशी जुळाले

जरी रांधले शब्द प्राणांत सारे
मला मीच नाही अजूनी कळाले..!

किती लोक येतात भेटावयाला
जुने स्पर्श ठेवून जातात वेगे

कसे सोबती काय बोलून जाती
कळेना तयांना घडे काय मागे

अता होउदे बोलणे आतल्याशी
जरा बाजुला व्हा नको व्यर्थ माया

कुडी वृद्ध झालीय संपेल यात्रा
असे वेळ थोडाच गाडी सुटाया

***

आसावरी काकडे
८.८.२०१६

ती एक अनाम भिल्लिण

ती एक अनाम भिल्लिण
आपल्या पाच तरुण मुलांसह
लाक्षागृहात जळालेली..!

त्यांचा अपराध नव्हताच काही
त्यांना केलेली शिक्षाही नव्हती ती
एका कटाला काटशह देण्यासाठी
आखलेली केवळ एक योजना होती..!

दूर्योधनाला आगीत होरपळलेले
सहा देह दिसले
आणि पाची पांडव कुंतीसह सुखरूप निसटले
पुढे मोठे महाभारत घडले...
वर्षानुवर्षे त्याचे गोडवे गायले गेले..!

कुणाला कळलंही नाही की
त्यासाठी एका निरपराध कुटुंबाचा बळी गेला...
क्रौर्य असं घरंदाज की
अत्याचाराचा मागमूसही लागला नाही कुणाला
आजतागायत...!

किती कथांमधल्या किती फटी
अशा बेमालूम बुजवल्या असतील कथाकारांनी
ज्यात कित्येक स्त्रिया.. आदिवासी
गाडले.. चिरडले.. होरपळले असतील..!
***
आसावरी काकडे
३.८.२०१६

काय माझा गुन्हा..

काय माझा गुन्हा रामा
मला तुझा मोह झाला
मन उघडे मी केले
राग आला सौमित्राला

लंकापती भ्राता माझा
मीही सामान्य नव्हते
गेले असते माघारी
नाही म्हणायचे होते

पण उठला त्वेशाने
कुलवंत राजपुत्र
नाक छेदून बाणाने
मला केले विटंबित

काय आदर्श घातला
त्रेतायुगात भावांनी
स्त्रीला विद्रुप करणे
गिरविले पुढीलांनी

प्रेम मागितले तरी
विद्रुपता स्त्रीच्या भाळी
प्रेम अव्हेरीले तरी
तिच्यावर हीच पाळी..!
***
आसावरी काकडे

तरीही

किती जाळली लाकडे, पाहिले ना
किती थापल्या भाकरी, मोजले ना

कधीची अशी रांधते माय येथे
तरी पोट का रे कुणाचे भरेना..?

खरी भूक थोडेच मागे परंतू
मनातील हव्यास का आवरेना

समुद्रात येई नद्यांचेच पाणी
सराईत खारेपणा का सरेना?

रकाने भराया किती शब्द येती
दिलासा कुणाला तरी का मिळेना

किती जन्म येथेच झाले तरीही
जिवाला कुणी ओळखीचे दिसेना..!
***
आसावरी काकडे
28.7.2016
(साप्रेभ. दि. अंक २०१६)

सावली

केव्हातरी काढलेलं
माझं एक कृष्णधवल छायाचित्र-
खिडकीत बसलेली मी
चेहर्‍यावर अर्धा उजेड
अर्धी सावली..!

मनात आलं...
किती वर्षे झाली
मी अर्धीच वावरतेय सर्वत्र
सावलीतली अर्धी मी
अजून दिसलेच नाहिए कुणाला
माझंही कुठं लक्ष गेलं
आजवर तिच्याकडं..?

खरंतर
जन्मक्षणापासूनच
आपल्या सोबत असते
आपली सावली
पाहात असते जवळून
गळणार्‍या पानांसारखा
जगलेला एकेक क्षण...
बाहेर पडणारा एकेक निःश्वास
निर्माल्य बनत वाहून जाताना..

वजा होत जाणार्‍या
उजेडातल्या आपल्यावर
लक्ष ठेवून असते
हसत असते आपल्या
सुख-दुःखांना.. काळज्यांना..स्वप्नांना
बोलत नाही काही
मिसळत नाही आपल्यात
नुसती चालत राहाते सोबत..

पण वाटतं
कधीतरी अचानक
स्वतःतच सामावून घेईल ती
उजेडातल्या आपल्याला
कल्पनाही न देता
आणि
अदृश्य होईल निराकारात..!
***
आसावरी काकडे
२६ जुलै २०१६

किती अजून आहे दूर

अब्जावधी वर्षांमधली
किती वर्षे जगून झाली

किती अंतर कापून झाले
किती अजून बाकी राहिले

किती अजून आहे देणे
चालू आहे आळवणे

गाणं मागतोय तो सूर
किती अजून आहे दूर

किती विटा झाल्या रचून
किती वेळा घेतले लिंपून

किती अजून बाकी भर
केव्हा होईल बांधून घर

अब्जावधी येथे जीव
अनंत काळ करतो कीव

प्रत्येकावर नाव तुझे
तरी चाले माझे माझे

***

आसावरी काकडे
२६ जुलै 2016

साद हिरव्याची पण..

साद हिरव्याची पण
मोह धरी आवरून
झाड शाळेला निघाले
हात छोटीचा धरून

शाळा दूर नाही फार
आहे आवारामधेच
आणि आवारही आहे
आखलेले बुंध्यातच

छोटी आपली आपण
शिकेलच हळू हळू
कसे तगायचे इथे
तिला लागेल आकळू

निश्वासून प्राणवायू
कसा शोषायचा रस
द्रव्य हरित पर्णांचे
कसे रखावे सकस

छोटी होईल तरुण
भय घावांचे झाडाला
पण तगायचा वसा
मुळातच कोरलेला

घाव पडलाच तर
खत जिवाचे करेल
आणि रुजून नव्याने
झाड पुन्हा बहरेल..!

***

आसावरी काकडे
२१ जुलै २०१६
(विवेक?)

दुःख शहाणे असते

जेव्हा आतून बाहेरून
पोळत असते
दुःख वादळाच्या रूपात
वारा होऊन येते

आतली ज्योत थरथरू लागते
त्या झंझावातात
तेव्हा दुःख कंदिलाची काच
होऊन येते

सावध राहूनही
कडेलोट झालाच
तर दुःख बिछाना होते

मन काताऊ लागले
कुरकुरू लागले
तर दुःख मोठी रेष दाखवते

कधी ते भोगलेल्या सुखांची
किंमत वसूल करायला येते
तर कधी येणाऱ्या सुखांसाठी
पागडी मागायला येते

आधीच्या रेंगाळलेल्या भिडूला
खो द्यायला येते कधी
तर कधी रुचीपालट म्हणून
भेट द्यायला येते...

दु:ख शहाणे असते..
केवळ दु:ख नाही देत ते
प्रत्येक वेळी जाता जाता
थोडे शहाणपणही देते..!
***
आसावरी काकडे
१८.७.१६

परस्परावलंबन..

सांगितले त्यांनी तोच असे कर्ता

आणि करविता घडे त्याचा

शब्दांचे प्रामाण्य मानून तयांनी

तोच ध्यानी मनी चिंतियेला

अखंड आकांत मांडला तरीही

साक्षात कुणीही आले नाही

कळून चुकले कुणी नाही देव

आहे सर्व ठाव रिता रिता

मग नाही त्याला देऊ केले नाव

साकारला देव भक्तीसाठी

देवाचे निर्माते झाले सर्व संत

अनंत कवेत कवळले

देव-भक्त नाते एकमेकावीण

राहील अपूर्ण असे झाले..!

***

आसावरी काकडे

१५ जुलै २०१६

पण कधी कधी..

दरवर्षी एक कुलूप लागते
बंद होत जाते तळघर

वर्षे गाडतात काय काय किती
कराया गणती वेळ कोणा?

साऱ्या गराड्यात जाते हरवून
वेडे मूलपण प्रत्येकाचे

पण कधी कधी होते अनावर
पडते बाहेर उफाळून

आणि मनमुक्त लागते हुंदडू
उडवीत चेंडू प्रौढत्वाचा..!

***
आसावरी काकडे
१४ जुलै २०१६

दुःख म्हणावे दुःखाला

दुःख म्हणावे दुःखाला

आणि सुखालाच सूख

म्हणू नये तृप्त आहे

पोटी असताना भूक

येती प्रश्नातून प्रश्न

त्यांचा घालावा पसारा

गुंता सुटेना झाला की

जीव व्याकुळेल जरा

देह मन बुद्धी सारे

आधी पणाला लावावे

धाप लागेल इतके

प्रश्नांमगून धावावे

काही मिळणार नाही

झोळी रितीच राहील

उत्तरांचे मृगजळ

डोळ्यांतून पाझरेल

अशा निर्वाणीच्या क्षणी

स्वीकारावे निरुत्तर

अतृप्तीच्या पदरात

घ्यावा पार्थीव आहेर..!

***

आसावरी काकडे

१३ जुलै २०१६

हीच त्याची रीत

डोळ्यांच्या खिडक्या अशा सजलेल्या

आशा पालवल्या उत्सवाच्या

कोणता उत्सव प्रतीक्षा कोणाची

कोणत्या क्षणाची देहजाणे

परंतू दारांना कुलुपे किती ही

कुणीही कधीही येऊ नये

खिडक्या उघड्या दरवाजे बंद

आगळाच छंद अदृष्टाचा

असा महालात किंवा झोपडीत

हीच त्याची रीत सर्वांसाठी..!

***

आसावरी काकडे

१२ जुलै २०१६

काही नको म्हणताना

काही नको म्हणताना
काही हवेच असते
पळणार्‍या मेघांमध्ये
रूप मनीचे दिसते

बोट सोडले तरीही
स्पर्श उरतोच मागे
फूल-गळल्या देठात
रंग असतात जागे

वर वर मौन जरी
गुंते असतात पोटी
एका अटळ क्षणाला
नकळत येती ओठी

मुळे रोवून खोलात
झाडे उभी एका जागी
उदासीन मन तेथे
जाई बनून बैरागी

झाडे काही न करती
पण ठेवतात लक्ष
बुद्ध खाली बसला की
एक होते बोधीवृक्ष..!

***
आसावरी काकडे
७ जुलै २०१६

तिजा कोण?

दोन जिवांची बाई मी
ओझे पेलवेना झाले
एक रमतो इथेच
चित्त दुजाचे उडाले

एक खेचतोय पाय
दुजा म्हणे आता पुरे
एक निरोपाला सज्ज
दुजा थंडीला घाबरे

दोन जिवांची अशी ही
ओढाताण सोसतेय
कधी ऐकते एकाचे
कधी थकून जातेय

कळेनासे झाले आहे
देहातले हे त्रिकुट
दोन जीव, तिजा कोण?
एक सनातन कूट..!

***

आसावरी काकडे
६ .७ .२०१६

थकलेत भोई

माझ्या मनातील
आकाश म्हणाले
किती हे इवले
मन तुझे..!

ओलांड उंबरा
'मी'पण सोडून
रिकामी होऊन
धाव जरा..!

थकलेत भोई
नको तुझे माझे
पालखीत ओझे
नको काही..!

मागे सार भिंती
खिडक्या उघड
पायाचे दगड
मुक्त कर

विस्तारो जाणीव
नको क्षितिजही
नको मागे काही
हवे असे..!


***
आसावरी काकडे
१८ जून २०१६
तरुण भारत दि अंक 16

तो जन्माला आला

तो जन्माला आला
आणि भाषेत पाय रोवून उभा राहिला..!
निरर्थक हा एकच शब्द
त्याला अर्थपूर्ण वाटला..
मग एका प्रदीर्घ आत्महत्येच्या प्रक्रियेचा
अविभाज्य भाग बनून जगत राहिला..

निर्बुद्ध यातना
ओतप्रोत कंटाळा
प्रगाढ अज्ञान
विक्षिप्त प्रतिसाद
आक्षितिज निष्क्रियता..
आणि पावसाची निश्चेष्ट प्रतीक्षा
यांच्या अपूर्व गराड्यात
हेलपटत राहिला..

तो
एक नखशिखांत.. मूर्तिमंत थकवा..!

***

आसावरी काकडे
११ जून २०१६

वळून मागे पाहीलं तर..

मी माझ्या खिडकीतून पहात होते
रस्त्यावरून निघालेला हजारोंचा जत्था
त्यांच्या पायात
सुंदर रंगीबेरंगी पैंजण दिसत होते
त्यांना हसत नाचत चालताना पाहून
नकळत मी माझ्यातून उठले
आणि त्यांच्यात सामिल झाले..!

त्यांच्या सवे नाचताना कळलं नाही
माझ्या मलमपट्ट्यांचे कधी पैंजण झाले ते..
हस्तांदोलन करून परतताना
वळून मागे पाहीलं
तर सगळ्या पायांना
पट्ट्या बांधलेल्या होत्या..

पण माझ्या पैंजणांना
मी पुन्हा पट्ट्या होऊ दिलं नाही..!

***

आसावरी काकडे
मार्च २०१६

कोंब आतून येता

रणरणत उन्हाने

पेटवील्या मशाली

तडफड धरतीची

की शिगेला मिळाली

मग भणभण वारा

वादळी रूप ल्याला

निववुन भवताला

मेघ घेऊन आला

कडकड रव झाला

वीज भेदून गेली

सरसर झड येता

भू जरा शांत झाली

लवलव करणारे

कोंब आतून येता

हळुहळु धरतीही

विस्मरे तो फुफाटा

हिरवळ वर पाही

दूर सारून माती

किलबिल करणारी

पाखरे गीत गाती..!

***

आसावरी काकडे

२ जून २०१६

साप्ताहिक सकाळ 23 जुलै 16

म्हणून घडलं एवढं सगळं..!?

तिला माहीत नाही

कुणाच्या चोचीतून पडलं बी

उडता उडता..

तिनं विचारलं नाही नाव गाव

सहज सामावून घेतलं उदरात

इकडून तिकडून पाणी आलं

ऊन.. वारा.. आणि सर्वसाक्षी आकाशही

तरारली कर्दळ

इमारतीच्या आडोशाला

रानही उगवत राहिलं

तिला बिलगून...

त्याला माहीत नाही

ही कशाची फांदी.. कोणती पानं..फुलं..

उघड्यावरच बहरलेल्या

त्या झुडुपात

त्यानं शोधला आडोसा

पानांच्या आत आत जाऊन

निवांत घासत राहिला इवले पंख

इवल्या चोचीनं

तिथल्या तिथंच उडून पाहिलं जरासं

आणि किलबिलत उडून गेला..!

एका पक्षाला

क्षणभर आडोसा मिळावा

म्हणून घडलं

एवढं सगळं..!?

***

आसावरी काकडे 

१ जून २०१६

नको ते उखाणे..

कुठुन कुठुन येती

जीव एकत्र येथे

परत परत वारी

जातसे नित्य तेथे

अवतन तर कोणी

धाडते ना कुणाला

अविरत पण येथे

नांदते धर्मशाळा

कळत वळत नाही

काय येथे करावे

मिरवुन क्षणमात्रे

काळ येता मरावे

उगिचच जर येणे

भोगणे आणि जाणे

खळबळ सगळी का

का नको ते उखाणे?

***

आसावरी काकडे

१ जून २०१६

अल्प शांती मिळावी..!

श्री समर्थांची माफी मागून

अनुदिनी अनुतापे

तापलो रामराया

सतत धरति हाती

त्रासलो रे विधात्या

घडि घडि विघडे हा

निश्चयो अंतरीचा

उठसुट उठवीती

शब्द, ओठी न वाचा

मननरहित रामा

सर्वही काळ गेला

भसभस उपसा रे

चालला, अल्प त्याचा

भरभर वर जाई

स्क्रीन जागी न थांबे

मुरत मुळि न काही

सर्व लोपून जाते

तन मन धन सारे

ओतती ते सुखाने

मजविण पण वाटे

सर्व संसार ओझे

कितितरि सुविचारा

रोज ते पाठवीती

सकळ स्वजन माया

लोटुनी दूर जाती

जळत हृदय माझे

भाजती कान त्यांचे

विज-बिल किति येई

भान नाही कशाचे

बघुन सकल सेल्फी

खंत वाटे कुणाला?

तळमळ निववी रे

घोर लागे जिवाला

तुजविण दुखणे हे

कोण जाणेल माझे

शिणत शिणत आहे

वेड जाईल का हे?

रघुपति मति माझी

आपुलीशी करावी

विकल जन तयांना

अल्प शांती मिळावी..!

***

आसावरी काकडे

३१ मे २०१६