Sunday 5 November 2017

असेहि घडते..

जगून झाले तेच ते पुन्हा जगवत नाही
खोल तळाशी किती साचले संपत नाही

या देहाच्या पिंजऱ्यातला पोपट जो तो
सुटका व्हावी असे कुणाला वाटत नाही

असेहि घडते इथे कुणी सावित्री होतो
एकच संज्ञा प्रत्येकाला चालत नाही

प्रतिबिंबाच्या किरणांना भुलतात माणसे
सूर्यबिंब वरचे कोणाला साहत नाही..!

धून विलक्षण साद घालते एकसारखी
अपुऱ्या श्वासांना माझ्या ती पेलत नाही

किती दूरवर धावायाचे या गाडीला
इंधन संपत आले तरिही थांबत नाही

प्रत्येकाचे जगणे असते कथा अनोखी
आपुलकीने परंतु कोणी वाचत नाही..!
***
आसावरी काकडे
४.११.२०१७

Saturday 15 July 2017

मुक्तके



आकाश निळे वर सांगत असते काही
पण वस्ती खाली काही ऐकत नाही
हा पूल मधोमध देहासम की आहे
जो जिवा-शिवाच्या मध्ये आडवा येई..!
***

हे रंग गंध रस सारे स्वप्नी हसते
येतात कोठुनी निद्रेला ना कळते
सौंदर्य निरामय स्वप्न असे की भास
जागत्या जिवाला याचे गारुड छळते
***

वा जन्मच झाला दोहोंच्या सीमेवर
निद्रेत स्वप्न अन जागा भास अनावर
हे स्वप्न असे जर जाग न येवो केव्हा
अन भास असे तर अंत न त्याचा व्हावा
****
आसावरी काकडे
१५.७.१७

आगळा जिव्हाळा


एकाकी डोहाला
लाभला आगळा
फुलांचा जिव्हाळा
मौनरंगी..!

मग आकाशही
उतरले त्यात
अक्षरे मौनात
पेरावया

इथून तिथून
वाऱ्याने आणला
गंध लपेटला
त्याच्या भोती

लाभला मधूर
आनंदाचा स्पर्श
डोहामध्ये हर्ष
मावेनासा..!
***
आसावरी काकडे
१५.७.२०१७

म्हणे हा विठोबा..


पाषाणात शिल्प शिल्पात चैतन्य
जागला अनन्य भाव त्यात

शून्य निरसून एकाला दिसला
त्याने वर्णियेला भाव त्याचा

म्हणे हा विठोबा देवांचाही देव
निवारितो भेव तोच सारे

भक्ताच्या भक्तांनी पाहिला श्रद्धेने
काया वाचा मने पूजियेले

पाषाणाचा झाला देव मंदिरात
तोच अंतरात बिंबविला

भारावून मीही गेले दर्शनाला
मला न दिसला देव कुठे

पाहा पाषाणाचे कसे हे प्राक्तन
चैतन्य निधान सापडले

पण जन्मजात चैतन्य असून
मीच की पाषाण झाले आहे..!


***

आसावरी काकडे
१२.७.२०१७

Monday 10 July 2017

सुटू लागले देठ...

नका ना पिकांनो पुन्हा साद घालू
नका मोह पाडू पुन्हा पाखरा
मनस्वी उडूनी नभा भोगणेही
पुरे जाहले जाउद्या ना घरा

समाधान आहे पुरेपूर गात्री
पुन्हा खालती झेप घेणे नको
सुटू लागले देठ कोषामधूनी
पुन्हा लाघवी तो बहाणा नको

रवी-तेज येता उजाडेल तेव्हा
मिटू लागते रातराणी जशी
तसे वाटते गंध वाटून जाता
मिटू दे मनातील ती उर्वशी
***
आसावरी काकडे
८.७.२०१७

झेपावून झाले..

झेपावून झाले
पुन्हा पुन्हा किती
फेऱ्यांची गणती
कोण करी?

किती शेतेभाते
चवीने भोगली
खोलवर झाली
तृप्ती आता

नका ना पिकांनो
साद घालू पुन्हा
चोचीमध्ये दाणा
धरवेना

फिरवा रे कोणी
आता ती गोफण
उडण्याचा क्षण
पंखी येवो..!
***
आसावरी काकडे
८.७.२०१७

Thursday 6 July 2017

ऐल वाटे पैल..

आकाशाला कोणी
घातले कुंपण
बावरले मन
पाखराचे..!

जणू क्षितिजच
खेचून आणले
मूर्तीत कोंडले
निराकारा

अनिर्वचनीय
त्याला नाव दिले
तिष्ठत ठेवले
विटेवर

विठ्ठल विठ्ठल
नामाचा गजर
करून जागर
चालविला

पण नावातच
मन अडकले
झेप विसरले
अंतराळी

ऐल वाटे पैल
आता पाखरास
दिगंताची आस
उरली ना..!
***
आसावरी काकडे
५.७.२०१७

Friday 30 June 2017

जन्मदुःख

(ज्ञानेश्वरीतील उपमा)

हा कितवा देह
जाणिवेनं परिधान केलाय?

स्वयंभू निराकार ज्ञानाला
का पडला मोह व्यक्त होण्याचा?

सर्वव्याप्त अणुरेणूंमध्ये
विखुरलेलं असणेपण
गोळा करत
त्यानंच निर्मिल्या
चौर्‍यांशी लक्ष प्रजाती

प्रत्येक दर्शनबिंदूतून घेतलं
असतेपणाचं दर्शन परोपरीनं
आणि तृप्त झाल्यागत
आता सुटू पाहतेय
पार्थिव आकारांमधून...
असह्य होतंय त्याला जन्मदुःख..!

पण नको नको म्हटलं तरी
फुटतातच आहेत पानं
आदिम इच्छेत रुजलेल्या
बुंध्याच्या रंध्रांमधून
कळ उठतेच आहे
जगण्याची पुन्हा पुन्हा..
प्रवाह वाहतोच आहे अखंड
दुःखकालिंदीचा..!!
***
आसावरी काकडे
२९.६.२०१७

Wednesday 28 June 2017

देहऋण...

तिने जन्म दिला  नाव रूप दिले
पूर्ण घडविले  देहशिल्प

माझे माझ्या हाती  देऊन म्हणाली
सांभाळ दिवली  देहातली

स्वामित्व लाभता  राबविले खूप
करविले तप  जगण्याचे

त्याच्याच साथीने  भोगले बहर
कित्येक शिशिर  पचविले

अखंड चालले  सुखे अग्निहोत्र
पण आता गात्र  शिणलीत

रोज नवे काही  चाले रडगाणे
नवे ढासळणे  इथे तिथे

नको जीव होतो  चिडाचिड होते
नको ते बोलते  देहालाच

सोपविले होते  तिने तिचे बाळ
त्याची मी आबाळ  करू नये

शिणल्या देहाची  मीच आई व्हावे
प्रेमाने फेडावे  देहऋण..!

***
आसावरी काकडे
२७.६.२०१७

Friday 23 June 2017

परोपरीने सांगसी..

परोपरीने सांगसी
किती उकल करून
ज्ञानी कसा असे स्थिर
जरी सामान्य वरून

पाजतोस ज्ञानामृत
तुझा पसा कनवाळू
पण देह-भूमीत ते
झिरपते अळुमाळू

स्थिर काठाशी असेतो
वाटे सहज तरणे
नाव पाण्यात घालता
कळे हेलकावे खाणे

जन्म चिखलात पण
आहे व्हायचे कमळ
कळो येईल तेवढे
मिळो जगण्याचे बळ..!
***
आसावरी काकडे
२३.६.२०१७

Tuesday 20 June 2017

नावाडी वल्हवतोय..

वाट्याला आलेल्या
कॅनव्हासच्या मर्यादांचे भान असूनही
रंग गोळा केले
मनातला अथांग जलाशय
पसरवला त्यावर
पार्श्वभूमीसारखा

एक नाव रेखली इवलीशी
उभी ऐल किनाऱ्याशी
दोन वल्ही रंगवली
एक नावाडी काढला

सुरू झाली नाव
नावाडी वल्हवत राहिला
कीती दूर, कुठे जायचंय..
पल्याड काय आहे...
नावाड्याला कळेना..

रंगही गोंधळले
कुठे रंगवायचा पैल किनारा
या प्रश्नाशी ते थबकलेत केव्हाचे..!
***
आसावरी काकडे
२०.६.२०१७

Saturday 17 June 2017

स्वप्न म्हणालं, ऐक

एकदा माझं स्वप्नं
मेण्यातून मिरवत मिरवत
दिमाखात क्षितिजापार गेलं
पण असीम आसमंतात भरकटून
थकून गेलं पार
नि जमिनीवर आलं..

मातीचा किनारा लागताच
टक्क भानावर येत
मेण्यातून उतरून चालू लागलं
एकेक पाऊल टाकत..

पहाटेनं मंद उजेडाच्या हातानं
वास्तवावरचं रात्रीचं पांघरूण
अलगद बाजूला केलं
तसं खडबडून जागं झालं ते

मनाला म्हणालं, 'ऐक
ही हार नाहीए माझी...
मृगजळ असलं तरी
समजून घ्यावं लागतं क्षितिज
तेव्हा कुठं जरा जरा उमगतं
आकाशाचं संगीत
लाटांची गाज ओसरते
हेलकावणारं गलबत स्थिरावतं
सत्वाचे पैंजण आत्मविश्वासानं
रुणझुणू लागतात
आणि समोर अंथरली जाते
एक अनवट पायवाट
बोधीवृक्षाकडे नेणारी..!'
***
आसावरी काकडे
१७.६.२०१७

Thursday 8 June 2017

दिलासा

मृत्यूच देतो अखेरी दिलासा
मृत्यूच मागे तरीही दिलासा

आजन्म वाहून नेतोय जन्म
मृत्यू मला का न देई दिलासा?

काहीच नव्हते तरी विश्व झाले
शून्यास दिसला विलासी दिलासा

वाऱ्यासवे फूल गेले उडूनी
गंधास लाभे विदेही दिलासा

तेव्हा न होती मुभा बायकांना
शाळेत गवसे विचारी दिलासा
***
आसावरी काकडे
६.६.२०१७

Tuesday 6 June 2017

गुड न्यूज

सकाळी सकाळी
दारावरची बेल वाजली
कोण असेल? म्हणत
दार उघडलं...

उत्साहानं निथळत
ती आत आली, म्हणाली
'गुड न्यूज'
'अरे वा.. काय ती? '
' आपण भेटलो.. ! हीच '
' हा.. हा.. खरंच की '
गुड वाटेल ती गुड न्यूज..!

आली तशी वाऱ्यासारखी
निघूनही गेली ती..

तिची गुड न्यूज
दरवळत राहिली दिवसभर..

संध्याकाळी तू भेटलीस
धावपळीचा दिवस पर्समध्ये बंद करून
परतत होतीस अॉफिसमधून
दिवसभराचा वृत्तान्त ऐकवत
निघताना दुखावलेल्या स्वरात म्हणालीस
' पाहावं.. ऐकावं.. वाचावंं.. ते अंगावर शहारे आणणारं..  कुठे काही बरं घडतंच नाही का..! '

बाय करताना
तुझ्या हातात संक्रमित केला मी
माझ्यात भरून राहिलेला
सकाळच्या गुड न्यूजचा दरवळ..
तेवढाच दिलासा तुलाही
दिवस संपता संपता..!
***
आसावरी काकडे
६.६.२०१७

Monday 5 June 2017

कणिका

रात्रीच्या अंधाराला
काजवा घालतो कोडे
किति विचार केला तरिही
त्याला न उमगते थोडे

उगवतो सूर्य पण जेव्हा
किरणांतुन उत्तर येते
तो स्वयंप्रकाशी आहे
त्याचे न जराही अडते..!
***

झाड होऊनिया  भूमी उगवते
नभाला बाहते  आलिंगाया

पाखरू होऊन  झेपावते नभ
सोहळा दुर्लभ  नाही मुळी..!

पाहणारे नेत्र  हवेत मनाला
दिसेल सोहळा  क्षणोक्षणी..!
***
आसावरी काकडे
४.६.२०१७

Saturday 3 June 2017

तसे मन..

खाली नाही तळ
वर नाही काठ
नुसता रहाट
तसे मन?

ऐल ना किनारा
पैल ना क्षितिज
नुसतीच गाज
तसे मन?

पंखही नाहीत
पायही नाहीत
तरीही प्रवास
तसे मन?

नाही काळ-भान
न ही अवकाश
फक्त चाले श्वास
तसे मन?

आर नाही त्याला
पारही न दिसे
तरी भान कसे
असण्याचे..?

आभासी निलीमा
दिसे आकाशात
तसे शरीरात
म्हणे मन..!
***
आसावरी काकडे
१.६.२०१७

Thursday 1 June 2017

करकरूनी विचार

करकरूनी विचार
अखेरी कळाले
पाणी सारेच शेवटी
सागरा मिळाले

करकरूनी विचार
कळाले शेवटी
नाही बदल गाभ्यात
नुसतीच दाटी

करकरूनी विचार
पिकलीत मने
हलक्याशा चाहुलीने
गळतील पाने

करकरूनी विचार
थकले काळीज
कशी सोसेल, विदग्ध
विचारांची वीज?
***
आसावरी काकडे
३१.५.२०१७

Friday 26 May 2017

कसे व्हावे जिणे वाहणारे पाणी

माळी नेतो तसे  सुखे जाते पाणी
पेरणी रुजणी  माळी जाणे

असे पाणी कधी  होता येईल का?
चिंता मिटेल का  भविष्याची?

कड्या कुलुपात  जिणे बंद केले
काळाला बांधले  वर्षांमध्ये

भाव अक्षरात  अक्षरे सुरात
सूर बंदिशीत  बंद केले

नावांमध्ये, सर्व  नात्यांना बांधले
देवाला कोंडले  मंदिरात

कसे व्हावे जिणे  वाहणारे पाणी
माळ्याची पेरणी  जाणणारे..?
***
आसावरी काकडे
२५.५.२०१७

काहीच नसते चिरेबंदी इथे

नाव या विश्वाची  अखंड चालते
कोण वल्हविते  वल्ही जाणे

स्वयंभू गतीने  क्षण येतो जातो
हलत राहतो  कण.. कण

आकाशगंगाही सूर्यमालेसह
फिरते सदेह  अव्याहत

मुरवून अंगी  पृथ्वीचे भ्रमण
भ्रमतो आपण  तिच्यासवे

काहीच नसते  चिरेबंदी इथे
अखंड वाहते  जीवन हे..!
***
आसावरी काकडे
२५.५.२०१७

Tuesday 23 May 2017

नव्या रात्रीसाठी

आठवणींच्या चांदण्या लुकलुकतात आकाशात
जेव्हा गाढ निद्रेत असते
भोवतीचे जग
आणि फक्त आपण असतो
टक्क जागे..!

कुठुन कुठुन आलेल्या
कसले कसले
रंग.. गंध.. स्वाद.. ल्यालेल्या
विदेही होऊन चांदण्या झालेल्या
अनिवार आठवणी..

सोबत करतात रात्री
मनमुराद गप्पा मारतात
एकाकी असताना..
कुठे कुठे फिरवून आणतात
कुणाकुणाला भेटवतात
सुनी रखरखीत रात्र
मखमली करून टाकतात

त्यांना लपवू बघते
मनाच्या गूढ चिरेबंदी गुहेत
पण ठरल्यावेळी
सूर्य हजर होतो क्षितिजावर
आणि आठवणींना
गडप करतो प्रकाश-विवरात

जागे होते भोवतीचे जग..
मग मीही चालू लागते
नव्या दिवसासोबत
वर्तमानात येते आणि
नव्या रात्रीसाठी
अनुभवांच्या नव्या चांदण्या
जमवू लागते..!
***
आसावरी काकडे
२३.५.२०१७

विवेक,

विवेक,
मस्तिष्क के कौन-से आपे में
बसते हो तुम?

जब बेमतलब गुस्सा आता है
और सबकुछ ध्वस्त कर देता है

जब हवस बेकाबू बन
जीत लेती है संयम को

जब बेबुनियाद चिंता
खरोंचती है दिल को
चूहे की तरह

और उदासी बेवजह
मौत की राह देखने के लिए
मजबूर करती है

तब, तब विवेक
तुम कहाँ मुँह छिपाए बैठते हो?

बोलो, बोलो विवेक
मस्तिष्क के कौन-से आपे में
बसते हो तुम?

बसते हो ना?
***
आसावरी काकडे
२०.५.२०१७

Friday 19 May 2017

तुझ्यासाठी पार्था

तुझ्यासाठी पार्था
विश्वरूप ल्यालो
आणि आता भ्यालो
म्हणतोस

पुन्हा तुझ्यासाठी
होईन सारांश
विराटाचा दंश
निववीन

पण असो चित्ती
सदा तेच रूप
सगूण स्वरूप
विरणारे

कृष्णरूप तर
एकाच युगाचे
विराट ग्रंथाचे
मुखपृषठ..!
***
आसावरी काकडे
१९.५.२०१७

Wednesday 17 May 2017

निळी चाहूल

लागली निळी चाहूल
परंतू हूल
देउनी गेली

अंधार दाउनी नवा
पुन्हा ती दिवा
लावुनी गेली

या नव्या तमातुन कुणी
एक चांदणी
अशी लुकलुकली

देऊन हुलीला हूल
निळी चाहूल
पुन्हा अवतरली..!
***
आसावरी काकडे
१६.५.२०१७

Saturday 13 May 2017

सर्वात्मक असतो तो..!

आकाशी चंद्र किती
फुलांमध्ये गंध किती
मोजु नये भरलेले
अंतरात श्वास किती

चंद्राच्या कैक कला
कैक दिशा गंधाला
बंधमुक्त अवकाशी
कैक देह श्वासाला

देहांच्या क्षितिजावर
श्वासांची गस्त असे
देहातिल प्राणाला
देहाचे नाव नसे

पार्थिवात जन्म जरी
अनिर्बंध असतो तो
नाम-रूप एकच ना
सर्वात्मक असतो तो..!
***
आसावरी काकडे
१३.५.२०१७

Friday 12 May 2017

आता हे अथांग

विश्वरूप दाव
हट्ट केला कृष्णा
लगोलग तृष्णा
शमविली

पाहिला अपार
विभूती-विस्तार
आश्चर्या ओसर
पडेचना

आकळाया सारे
दिलेस माधवा
ज्ञानचक्षू तुवा
पामराला

भयकारी रूप
तरी पाहवेना
मना साहवेना
प्रलय हा

जणू झाड झाली
दीन लोकसृष्टी
कालिंदीच्या तटी
वाटतसे

त्याच झाडाचे मी
इवलेसे पान
तरी मला ज्ञान
दिलेस तू

दुःखकालिंदीचा
दावलास थांग
आता हे अथांग
माघारी घे
***
आसावरी काकडे
१२.५.२०१७

मुक्तके

देऊन जन्म मजला आयुष्य दान केले
झिजवून देह अपला मजला तिने घडविले
साऱ्याच शृंखला ती तोडून आज गेली
सारे निभावुनी अन आतून मुक्त झाली..!
***

थवे येथे उजेडाचे असावे वाटले थोडे
पाखरांना जरा खाली बसावे वाटले थोडे
किती कल्लोळ कोषांचे अंतरी साहिले त्यांनी
कळ्यांनाही उन्हामध्ये हसावे वाटले थोडे
***

रोज पहाटे दिवस उगवतो अन मावळतो संध्याकाळी
स्वप्नांना उठवून पहाटे घरी धाडतो संध्याकाळी
रोज उपसतो श्वास तमातुन पेरत जातो देहांमध्ये
मावळण्याआधीच, उद्याचा दिवा लावतो संध्याकाळी..!
***
आसावरी काकडे
२५.४.२०१७

Tuesday 9 May 2017

उगवणे थांबत नाही

निरोप घेता येत नाही
साचलेले संपत नाही
उगवणे थांबत नाही
रुजलेले

येऊ द्यावे येणारे
जाऊ द्यावे निसटणारे
उगा कोणा हाकारे
देऊ नयेत..

शब्द तर वारा केवळ
ओठी ये होऊन कवळ
रिचवून घ्यावे जवळ
येती तेव्हा

नाही तर उगी राहावे
मुळे रोवून असावे
पक्षांसाठी झाड व्हावे
मूक प्रतीक्षेचे

असो नसो आत शब्दाई
व्हावे पालखीचे भोई
प्रस्थानाची कासया घाई
निमंत्रणाआधी..!
***
आसावरी काकडे
८.५.२०१७

Saturday 6 May 2017

सोसला वैशाख..

सोसला वैशाख
स्वजन-मोहाचा
वास अज्ञानाचा
रोमरोमी

तेव्हा तू झालास
जिवाचा सारथी
कर्मयोग हाती
ठेवलास

ग्लानीतल्या मना
जाग आणलीस
आणि पाजलेस
ज्ञानामृत

तहान वाढली
मनाच्या भुईची
विश्व-दर्शनाची
लागे ओढ

जीव झाला जणू
पक्व वर्षाऋतू
आणि मेघ रे तू
अमृताचा..!

बरस असा की
'विरक्ती' विरेल
हृदयी जागेल
संजीवन..!
***
आसावरी काकडे
६.५.२०१७

Wednesday 26 April 2017

बूट म्हणे..

हरवली जोडी  एकटा उरलो
निकामी ठरलो  बूट म्हणे...

जोडी होती तेव्हा  काय शान होती
केवढी ती मस्ती  चालण्यात

सदा मागे पुढे  जरी चालताना
घरी असताना  गळाभेट

मॉलमध्ये तर  अशी सजावट
जणू मखरात  मूर्ती कुणी

पण अचानक  हरवता जोडी
सोलली कातडी  आठवली

सोलणारे हात  हात शिवणारे
घाम गाळणारे  अंधारात..

दुःख भोगताना  कासाविस प्राण
तेव्हा येई भान  दुःखितांचे..!
***
आसावरी काकडे
२६.४.२०१७

Sunday 23 April 2017

एक दीर्घ निःश्वास तिथे ठेवून

त्यानं
केव्हापासून बंद असलेल्या
ग्रंथालयाची कुलुपं काढली
आतल्या पुस्तकांवरची
वातानुकुलित धूळ झटकली

पुस्तकांना सोडवलं
रांगांच्या कैदेतून,
मुखपृष्ठांच्या चकचकीत वेष्टनांमधून..!

लेखक..प्रकाशक..प्रस्तावना..ब्लर्बच्या
ताफ्यामधून
बाजूला काढला अलगद
मधला मजकूर

मग संहितेमधून सोडवले परिच्छेद
परिच्छेदांमधून मुक्त केली वाक्यं
वाक्यांमधून सुटे करून वेगळे काढले शब्द..

अलगद उतरवली
त्यांच्यावर जमा झालेली आवरणं
आणि बारदानात भरून
घेऊन गेला उंच डोंगरावर

एकमेकांवर घासून घासून
टरफलं निघाली शब्दांची
आतल्या आत...
त्यानं ओतलं.. रिकामं केलं बारदान

बघता बघता
टरफलं उडून गेली दूर वार्‍यावर
आणि
केव्हापासून कशाकशात अडकलेलं
शब्दाकाश मुक्त झालं..!

एक दीर्घ निःश्वास तिथे ठेवून
तो माघारा वळला..!
***
आसावरी काकडे
२३.४.२०१७

Saturday 22 April 2017

थांबव हा मुरलीरव

थांबव हा मुरलीरव
साद अशी घालु नको
विरहाचे दुःख निळे
पुन्हा पुन्हा देउ नको..

निर्गुण तू पार्थिव मी
ओळखले ऐल पैल
आठवात भिजलेली
राहूदे मज सचैल

भेटीची आस जुनी
रुजवलीय आत प्रिया
येइल रे उमलुन ती
नीलकमल होउनिया

त्यात तूच असशिल ना
विरहाचे भय न मला
पण नकोच मुरलीरव
सगुणाचा ध्यास खुळा..!
***
आसावरी काकडे
२२.४.२०१७

Wednesday 19 April 2017

तो कैक योजने..

तो कैक योजने दूर तळपतो तेथे
अन अर्घ्य तयाला आम्ही देतो येथे
पोचते काय ते? प्रश्न कुणाला पडतो
त्या काव्यामधले ओज कुणी ओळखतो..!
***

तो कैक योजने दूर तळपतो तेथे
अन सूर्यफूल डौलात डोलते येथे
तो तप्तगोल हे रंग तयाचा लेते
दोघांत नाकळे असे कोणते नाते..!
***

तो कैक योजने दूर तळपतो तेथे
अन उदयास्ताचा खेळ रंगतो येथे
ही भ्रमते पृथ्वी गमे तोच मावळतो
होताच मान वर गमते तोच उगवतो..!
***
आसावरी काकडे
२०.४.२०१७

पडून असते बीज

जमिनीखालच्या ओल्या अंधारात
पडून असते बीज
अनिमिष वाट पाहात..

अचानक उकलते
निरगाठ
उजेड घुसतो आत
बीज छेदत होतो आरपार
आणि
त्याचे सत्व घेऊन
पडतो बाहेर कोंभ बनून..!

स्वतःतून फुटून
बाहेर पडता येण्याच्या
त्या एका क्षणासाठी
पडून असते बीज
जमिनीखाली
जतन करत
आतली वीज..!
***
आसावरी काकडे
१८.४.२.०१७

Saturday 15 April 2017

एकांत

( भूपतीवैभव )

एकांत शोधण्या गेला दूर वनात
पण सारे गुंते तसेच खोल मनात
हिंडतो घेउनी सवे पिंजरा वेडा
अन म्हणत रहातो मजला सोडा सोडा
***

रे बंद करा रे दार उघडले कोणी
एकांत हवा तर नको यावया कोणी
बाहेरुन सारे बंद करत तो गेला
मग दान अनाहुत पडले त्याच्या द्रोणी..!
***

एकांत कुणाचा नका हिरावू केव्हा
देवाशी बोलत असतो रे तो तेव्हा
तो भोगत असतो एकांताचे देणे
घडलेले असते एक स्वयंभू लेणे..!
***
आसावरी काकडे
१५.४.२०१७

Friday 14 April 2017

ओतप्रोत फक्त देहभान..!

शेंदून घेतले आशयाचे पाणी
ऐकली विराणी ज्ञानेशाची

तरी आजवर काही न साधले
कोरडे राहिले शब्दज्ञान

घिरट्या घालून मंद झाला श्वास
टक्क जागा ध्यास जगण्याचा

अखंड उपसा चालला प्राणाचा
आलेख जिण्याचा खालावला

तरी ओहोटी ना विकार-सागरा
पार्थिव निवारा खरा वाटे

'गंध जाई दूर फूल उरे मागे
देठामध्ये जागे आत्मभान'

असा भक्त होणे किती दुरापास्त
ओतप्रोत फक्त देहभान..!
***
आसावरी काकडे
१४.४.२०१७

स्थायी न काहि येथे

वैराण भोवताली
सारे असे परंतू
नाही मनात त्याच्या
आता मुळीच किंतू

त्याला पुरे कळाले
स्थायी न काहि येथे
बहरेल ना उद्याला
वैराण आज जे ते?

इतुके विराट विश्व
बदले क्षणाक्षणाला
गेले घडून काल
येणार ना उद्याला

हातात या क्षणी जे
भोगून घेइ पुरते
चलचित्र धावणारे
सगळे क्षणात विरते..!
***
आसावरी काकडे
१३.४.२०१७

रस्ते

रस्त्यांना नसती दिशा न कुठला मुक्काम गाठावया
ते खाली असतात केवळ तुम्हा आधार की द्यावया

लाखो लोक प्रवास रोज करती त्यांच्यावरूनी किती
त्यांना भान नसे मुळीच अवघे वेड्यापरी धावती

खाली ते असती पडून नुसते कोणास सांगायचे
खोदा वा उखडा निमूट सगळे जाणून सोसायचे

जेव्हा वर्दळ हो अनावर कुणी खोदून ने खालती
किंवा बांधुन खांब त्यांस वरती टांगून की ठेवती

झाडांचा सहवास दूर करुनी त्या एकटे पाडतो
स्वार्थी माणुस हा किती पदतळी त्यांना असे डांबतो..!
***
आसावरी काकडे
१२.४.२०१७

Wednesday 12 April 2017

ओझे या प्रश्नांचे..!

अविश्रांत चालला प्रवासी
स्वजन राहिले दूर
केली क्षितिजे पार परंतू
गवसलाच ना सूर

जन्मापासुन पायपीट ही
जुन्याच प्रश्नांसाठी
उत्तर म्हणुनी होत राहती
नव प्रश्नांच्या भेटी

जन्म हवा का? विचारले ना
दिले ढकलुनी देही
पार्थिवामधे भरून जाणिव
प्रश्न पेरले काही

कुठून आला कुठे निघाला
नाव कुणाला ‘मी’चे
अनाहूत जन्माला झाले
ओझे या प्रश्नांचे..!
***
आसावरी काकडे
११.४.२०१७

Monday 10 April 2017

सुवर्ण झुंबर

नवा मुलामा नव बहराचा
खोड खालती तसेच आहे
सुवर्ण झुंबर हृदयामध्ये
नवीन ऊर्जा पेरत आहे

किती आजवर फांद्यांनी या
सृजनाचे सुख तना माखले
पानगळीची गुटी पाजुनी
असणे वैभवशाली केले

किती ऋतुंचे बहर कोरले
बुंध्यामध्ये माहित नाही
किती खोलवर मुळे पसरली
तहानेसही ठाउक नाही

प्राणवायुचे देणे जोवर
तोवर सळसळ करतिल पाने
झाडावरती रोज येउनी
पक्षी गातिल सुरेल गाणे
***
आसावरी काकडे
९.४.२०१७

Friday 7 April 2017

देव-भक्त नाते

(ज्ञा. उपमा १७)

विश्वाच्या मंदिरी त्याची प्रतिकृती
सोहं ही प्रचिती नाही तिला

प्रतिकृतीमध्ये असे पूर्ण विश्व
शब्दामधे भाव असे जसा

विस्तार वडाचा असे बीजामध्ये
आणि वडामध्ये वसे बीज

पण त्याचे भान बीजाला नसते
पडून असते स्वतःमध्ये

मनुष्य-रूपात घेई अवतार
सगूण ईश्वर भक्तांसाठी

बीजरूप भक्ता सोहंज्ञान होते
वटवृक्ष होते एखादेच

बीजाला दिसतो स्वरूप विस्तार
स्वतःच्या बाहेर वृक्षरूपी

देव-भक्त नाते एकमेकी लीन
जरी रुपे दोन दिसतात..!
***
आसावरी काकडे

७.४.२०१७

भागू नयेच तहान

भागू नयेच तहान
जन्म वेटाळावा तिने
घरी-दारी रुणझुण
तिची वाजावी पैंजणे

आहे अनेकधा सृष्टी
तिचे अपार लावण्य
भोगावया पंचेंद्रिये
त्यांची तहान नगण्य

विश्वपसार्‍याएवढी
माझी तहान वाढूदे
भोगायचे बळ किती
आहे अपुरे कळूदे

तृप्ती होईल वा नाही
असो तहान विशाल
तीच फिरवून जिवा
ऐलपैल दाखवेल..!
***
आसावरी काकडे

६.४.२०१७

काय असते तहान?

काय असते तहान
किनार्‍याला विचारावे
त्याचे कठोर प्राक्तन
कुणा कसे उमगावे?

पाणी अथांग समोर
कसे उतरावे त्यात
पाठ फिरवून दूर
कुठे नाही जाता येत

सार्‍या इच्छांचा समुद्र
आत कोंडून घ्यायचा
आणि पाहायचा फक्त
खेळ दोन्ही समुद्रांचा

काय असते तहान
किनार्‍यालाच कळावे
असे प्राक्तन कुणाच्या
कधी वाट्याला न यावे..!
***
आसावरी काकडे

६.४.२०१७

निघून जावे

वाळूवरती इमले रचुनी निघून जावे
श्वासांवरती कविता लिहुनी निघून जावे

हरितद्रव्य आतले संपुनी होता पिवळे
पानफुटीला छिद्र ठेवुनी निघून जावे

क्षणाक्षणाला ज्योत बदलते निरांजनाची
विझता विझता तूप घालुनी निघून जावे

रेंगाळावे उगा कशाला गाडीमध्ये
आल्यावरती गाव, उतरुनी निघून जावे

शहरांमध्ये झगमगाट पण दिपती डोळे
उजेड गावा जरा देउनी निघून जावे

रंगांचा कल्लोळ माजला चित्रामध्ये
चित्रावरची सही पाहुनी निघून जावे
***
आसावरी काकडे
५.४.२०१७

मुक्तके

पिवळ्या पानांकडेच जाते लक्ष अताशा
हसता हसता ओठी ये मरणाची भाषा
येइल तेव्हा येउदेत त्या कोण थांबवी
तोवर जीवा गोंजारावे लावुन आशा
***

पीस क्षुद्रसे फुंकेनेही उडून जाते
कुणा न कळते अवचित काही का कोसळते
कुठे शिंकते माशी इकडे कार्य नासते
क्षुद्र असे या विश्वामध्ये काही नसते
***

किती बायका येती रमती पाणवठ्यावर
कामांसोबत गप्पा होती पाणवठ्यावर
एक समांतर घरकुल असते बिनभिंतींचे
माहेराची सुखे भेटती पाणवठ्यावर..!
**
आसावरी काकडे
४.४.२०१७

Tuesday 4 April 2017

मुक्तके (साकी वृत्त)


डोळ्यांमध्ये भूक भय किती एकलीच दारात
कुलुपबंद खोपटे उदासिन प्रतिक्षाच नजरेत

गळ्यात उसनी माळ तुझ्या अन पायी नाजुक चाळ
तुला न ठाउक माय राबते पोटी घेउन जाळ
***

ओलेत्या तव देहावरती थेंब-फुलांच्या माळा
मेघ भिजवुनी गेला की तो कृष्णच होता काळा

कसे साहशील ओलेपण हे त्याच्या स्पर्शासाठी
डोकावुन बघ तुझ्याच हृदयी असेल तो जगजेठी
***
आसावरी काकडे

४.४.२०१७ 

Sunday 2 April 2017

मुक्तके (पृथ्वी वृत्त)

तहान कुणि ओतली मनतळी अशी साचली
कुणी न शमवी मुळी झळ तिची सुखे साहिली

तिच्याच समिधा तिला बिलगुनी असे राहती
पुरे न मनकामना मृगजळी तरी नाहती..!
***

निरंजन जरी वसे सगुणरूप देहामधे
विलक्षण किती तृषा सहज त्यास ओलांडते

चिरंतन तरी हरे दरक्षणी फसे तो कसा
नवीन वसने नवा सलग जन्म नी लालसा..!
***

पुढे ढकलुनी असे मरण काय साधायचे?
उगाच तन लिंपुनी झुरत काय थांबायचे?

सुकून गळली फुले सहज पाहुनी हासली
हिशोब चुकता करा खत बना म्हणू लागली..!
***
आसावरी काकडे
२.४.२०१७

पर्णकाफिला

संपली पानगळ पानफुटी अवतरली
पण पांनांआधी फुलेच बहरुन आली
डौलात उभे हे झाड माळुनी गजरे
पानांची आतुन लगबग चालू झाली..!

मग तहान शोधे बिंदू बुंध्यामधला
डोकावे ज्यातुन हिरवा प्रकाश ओला
आतल्या तमाने मार्ग मोकळा करता
तो पर्ण काफिला चैत्रपालवी झाला..!
***
आसावरी काकडे
१.४.२०१७

तेवढे देवपण कळले

तो सगूण रूपा अखंड पूजित होता
पण पाषाणाचा भाव कोरडा होता
मग विवेक त्याचा आत पेटुनी उठला
त्या संघर्षाग्नित देव जळूनी गेला

संपले सान्तपण अनन्त अवगत झाले
जेवढा पसारा देव तेवढा, कळले
लाखात असा तो एकच जन्मा येतो
जो देव होउनी माणसात वावरतो..!
***
आसावरी काकडे
३१.३.२०१७




Monday 27 March 2017

योजना?

संंदर्भ : ज्ञानेश्वरीतील क्षेत्र-क्षेत्रज्ञ संकल्पना (क्षेत्र - पार्थिव देह, क्षेत्रज्ञ - त्यास जाणणारा. दुसऱ्या भाषेत प्रकृती-पुरूष)

कितीतरी वर्षे झाली
पत्ता तोच आहे
रंग रूप तेच सारे
नाव तेच आहे

जीव रमलाय पुरा
देहाच्या घरात
आत बाहेर वावर
चाले अविरत

क्षेत्र म्हणती घराला
जीव रहिवासी
नित्य नांदतो घरात
तरी परदेसी

सांगतात वसतसे
अंतरी क्षेत्रज्ञ
क्षेत्रवासी असूनही
जीव अनभिज्ञ

येणे-जाणे नित्य आणि
क्षेत्रज्ञ सोबत
तरी जिवा कसे काही
नाही उमगत?

कळू नये अशीच का
असेल योजना
नाहीतर कोण त्याच्या
लागेल भजना?
***
आसावरी काकडे
२६.३.२०१७

Saturday 18 March 2017

साद' म्हणे..!

(ज्ञानेश्वरी उपमा १४)

भवसागराचे
गूढ आहे पाणी
कैवल्याचा धनी
पैलतीरी

जन्मासोबतच
तोच देतो नाव
‘पल्याड’चा गाव
गाठावया

रमलेल्या जीवा
नाव ना दिसते
खोली ना कळते
पाण्याचीही

मूढपण असे
तरी घेते उडी
आतला नावाडी
बाहतसे

पण बुडणेच
नाही उमगत
बसे गोते खात
अंतावेरी

सज्ज आहे नाव
जिवा तारणारी
जाग आता तरी
'साद' म्हणे..!
***
आसावरी काकडे
१७.३.२०१७

Friday 17 March 2017

आदिशून्य होते आधी

(ज्ञानेश्वरी उपमा ११)

आदिशून्य होते आधी
अनादि अनंत
अहंकाराने नटता
झाले अंतवंत

मग उत्पत्ती लयाची
झाली त्याला बाधा
सगुणाच्या सोबतीला
हवी झाली राधा

सुरू झाली टांकसाळ
जिवांच्या नाण्यांची
चराचर सृष्टीतल्या
नित्य सृजनाची

पार्थिवात जाणिवेचा
रुजला अंकुर
आदिशून्य गाभाऱ्यात
घुमला ॐकार..!
***
आसावरी काकडे
१६.३.२०१७

Thursday 16 March 2017

कोण ऐनवेळी..

चालते नाटक  रंगमंचावर
नटांचा वावर  ठरलेला

कोणी केव्हा कसे  बाहेर यायचे
विंगेत जायचे  कोणी केव्हा

सारे लिहिलेले  तेच बोलायचे
कधी हसायचे  रडायचे

अचानक कधी  शेवटच्या क्षणी
मिळे कलाटणी  संहितेस

कुणी कोसळते  पडदा पडतो
निःशब्दच होतो  नाट्यकर्मी

कुणा न कळते  कोण ऐनवेळी
अकल्पित खेळी  करतसे..!
***
आसावरी काकडे
१४.३.२०१७

Friday 10 March 2017

रोज

माणसे रोज ही कुठुन कुठे जातात
सामान भरूनी परत घरी येतात
आवर्तन चाले रोज त्याच फेर्‍यांचे
उतरंड रचूनी रोज तेच गातात
***
रंगते रोज जे क्षितीज मृगजळ असते
भंगते तरीही स्वप्न रोज धडपडते
धावती पावले परंतु त्यांच्या मागे
सरड्यांना कुंपण रोज ओढुनी नेते
***
तो सांज सकाळी रोज प्रार्थना करतो
पुटपुटतो काही जसा थेंब टपटपतो
वाचतो माणसे कधी वाचतो पोथ्या
जागीच बसूनी क्षितीज लंघुन जातो
***
आसावरी काकडे
९.३.२०१७

Wednesday 8 March 2017

नाही ‘भरला’ म्हणून..

पाणी ओतले परंतू
पालथ्याच घड्यावर
एक थेंब तरी त्यात
मग कसा भरणार..?

पण नसतो तो रिता
जरी पालथा असला
‘असण्या’चा ताल आत
असतो ना भरलेला

स्वर-साधक भणंग
त्याला हवी होती साथ
त्याच्या तृषेला दिसला
ताल पालथ्या घटात

बोटे पडता, आतला
गाभाराच थरारला
त्याला हवा तसा ताल
घटामधून घुमला

असण्याचे झाले गाणे
स्वर तालाशी जुळून
घट झाला ताल-वाद्य
नाही ‘भरला’ म्हणून
***
आसावरी काकडे
७.३.२०१७

Saturday 4 March 2017

त्रिगुणांचा काला

संकल्प केलास ‘बहुस्याम’ असा
त्रिगुणांचा फासा  टाकलास

सत्वाचा थेंबुटा  रजाची उसळी
तमाची काजळी  विस्तारली

खेळ सुरू झाला  विश्वनाट्याचा या
उगवून लया  जात राही

माजले सर्वत्र  विकारांचे रान
स्वार्थाचेच भान  बाळावले

अमर्याद हाव  धावे सैरावैरा
सद्गुणास थारा  राहिला ना

कोण थांबवेल  सत्तेचे तांडव
न्यायाचे ‘गांडीव’ गळालेय

आणि तू खुशाल  ‘यात मी नाहीच’
म्हणत हा नाच  पाहतोस

बराच होतास  शून्यात एकला
त्रिगुणांचा काला  माघारी ने

***
आसावरी काकडे
४.३.२०१७

Tuesday 28 February 2017

सुरुवात केली तूच

सुरुवात केली तूच
पसारा हा घालावया
दोष मलाच देऊन
सांगतोस आवराया

त्रिगुणांचा हा डोलारा
वाढतोय अनावर
किती कललाय बघ
आता तूच तो सावर

मर्यादांचेच पैंजण
घालूनिया पाठविसी
दोर हातात ठेवून
मुभा नाचायची देसी

ओढ लावून जिवाला
केसरिया क्षितिजाची
घालतोस पावलांना
ओली शपथ मातीची

देह देऊन पार्थिव
सोडलेस माझे बोट
आवर्तनांचा आता या
तूच कर ना शेवट..!
***
आसावरी काकडे
१.३.२०१७

झालो आम्ही फक्त

रोज येतो रोज  रोज उगवतो
आणि मावळतो  रोज रोज

येणे जाणे घडे  क्षितिजावरती
ठरलेली गती  पाळायची

ठरलेल्या भुका  साद घालतात
पाय धावतात  त्यांच्यामागे

त्याच किनाऱ्याशी  पोचतात लाटा
आतला बोभाटा  फेस होतो

नका पुसू आम्हा  जन्म कशास्तव
भुकांचा विस्तव  धाववितो

पाहिले न कधी  पालखीत कोण
येई तो तो क्षण  वाहतोय

झालो आम्ही फक्त  पालखीचे भोई
आयुष्याची राई  पाहिली ना..!
***
आसावरी काकडे
२८.२.२०१७

Wednesday 22 February 2017

ऐल पैल सावरीत दोघे

अव्यक्ताच्या काठावरती
राधा मोहन बसले गं
ऐल पैल सावरीत दोघे
प्रीतीमध्ये बुडले गं

ऐल राधिका पार्थिव प्रतिमा
पैल श्रीहरी निर्गुणसा
ओढ विलक्षण दोघांनाही
अद्वैताचा ध्यास असा

सगूण होतो कधी श्रीहरी
कधी विदेही हो राधा
अंतर मधले मिटते तेव्हा
मीलनास कुठली बाधा

ज्याला त्याला भुरळ घालते
युगुल सनातन रुजलेले
अव्यक्ताच्या काठावरती
प्रतीक होउन बसलेले
***
आसावरी काकडे
२२.२.२०१७

अन आता म्हणती..

अव्यक्तच होता जीव पाच तत्त्वांत
पण जन्म अवांछित लाभलाच देहात
तो आला रमला 'त्याच्या' सृष्टीमध्ये
अन आता म्हणती रमू नको व्यक्तात

गुंतला तरीही अनेक व्यापांमध्ये
अन हरवुन गेला शरीर-रानामध्ये
किलबिलती पक्षी अविरत की इच्छांचे
तो थकून गेला धावुन देहामध्ये

फिरवून पाठ मग उलटा धावू लागे
इच्छांचे शेपुट तसेच लोंबत मागे
तो डोळे मिटुनी व्यक्ता झाकू पाही
पण अव्यक्ताच्या काठी कुणी न जागे..!
***
आसावरी काकडे
२२.२.२०१७

Tuesday 21 February 2017

कठीण आहे चढ..!

अव्यक्तातून फुटून
जन्मा आलो देहात
उलट प्रवास माझा
अव्यक्तातून व्यक्तात

अद्वैतातच होतो आधी
पण रमून गेलो द्वैतात
उलट प्रवास माझा
एकातून अनेकात

'स्व'गृही परतून जाणे
आता वाटते अवघड
उतार होता सोपा
कठीण आहे चढ..!
***
आसावरी काकडे
२१.२.२०१७

कळेना...

कसा चंद्र पृथ्वीस आधार देतो
कसा कोणत्याही क्षणी घात होतो
कशी अंतरिक्षात चाले भ्रमंती
गुरू धूमकेतू कसे आडवीतो

कशी योग्य स्थानी वसे सूर्यमाला
कशी रोखते भू स्वतःच्या गतीला
कशी आग ठेवून दूरात तेथे
हवी तेवढी राखते ती स्वतःला

कळेना इथे खेळ व्यक्तातलाही
कळेना कसे चालते विश्व तेही
इथे सर्व आपापल्या वर्तुळात
कसे ज्ञात होणार अव्यक्त काही?
***
आसावरी काकडे
२१.२.२०१७

Saturday 18 February 2017

अवचित कधी

अवचित कधी
मन फुलझडी होते
सूर्योदयाआधी
आत उजाडू लागते

गंधांचा काफिला
येतो विचारत वाट
अनोखी भूपाळी
गाऊ लागतात भाट

नसताना सण
होते दिवाळी साजरी
भेटला की काय
कुठे राधेला श्रीहरी?

गोंदून ठेवावा
अशा मीलनाचा क्षण
विरहात यावी
फुलझडी आठवण..!!
***
आसावरी काकडे
१८.२.२०१७

निराकार आदीम वासना

प्रणयाच्या या किती परी अन
किती रंग असती त्याचे
भक्तीचे घे रूप कधी तर
कधी मागणे देहाचे

कधी धुंद श्रुंगार विलासी
कधी चोरट्या स्पर्श-खुणा
कधी लाजरे लाडिक नखरे
कधी असे व्यवहार सुना

बलात्कार कधि हीन पशूहुन
ओरबाडुनी घेणारे
सम-भोगाचे सूखही कधी
असतातच की देणारे

युगायुगांचे समुद्र लंघुन
शोधत देहांना येते
निराकार आदीम वासना
विविधा ही रूपे घेते..!
***
आसावरी काकडे
१६.२.२.१७

Tuesday 14 February 2017

साक्षी कितीजणांना...

काही मने गुलाबी काही दुखावलेली
काही अपार थकली काही विझून गेली
दिन-रात राबती जे त्यांना कशी कळावी
नाती तनामनाची ज्यांना मने न उरली

प्रेमात जीव घेती प्रेमात जीव देती
प्रेमाविना सुनेसे कोणी जगून जाती
हो देवदास कोणी मीरा कुणी दिवाणी
देवास वाहिलेल्या कित्येक झिजुन मरती

संसार थाटलेले श्रृंगार आखलेले
तृप्तीत धुंद काही, काही दुरावलेले
साक्षी कितीजणांना तू राहिलास चंद्रा
कित्येक भोग नुसते उपचार राहिलेले..!
***
आसावरी काकडे
१४.२.२०१७

हवे भिजलेले मन

हवे भिजलेले मन
किंवा दुःख सोसलेले
तेव्हा फुटतात शब्द
आत अधीर झालेले

सूर मारून तळाशी
स्वर लावतात असा
कवितेने वेदनेचा
जणू घेतलाय वसा

युगायुगांचेच आहे
नाते वेदनेशी तिचे
क्रौंच-दुःखाला मिळाले
छंद, शब्द वाल्मिकींचे

कवितेच्या ओठी येता
दुःख इवले कुणाचे
ओलांडून स्थल-काल
होते अवघ्या विश्वाचे..!
***
आसावरी काकडे
१२.२.२०१७

Sunday 12 February 2017

अनोखेच नाते

सारे एकाकार  गाढ अंधारात
दिवसाची रात  होते तेव्हा

उजाडता सारे  आकार जागती
अस्तित्व जपती  आपापले

उजेड पेरतो  स्वत्व वस्तूंमध्ये
चराचरामध्ये  नाम-रूपे

फोफावत जाते  अस्तित्वांचे रान
येतसे उधाण  उजेडाला

ओसरत जाते  उसळती लाट
दिवसाची रात  होई पुन्हा

तमाच्या कुशीत  मिटून आकार
पुन्हा चराचर  झोपी जाई

अनोखेच नाते  विश्वाचे तमाशी
असे उजेडाशी  वेगळेच..!
***
आसावरी काकडे
११.२.२०१७

Saturday 11 February 2017

लकाकते काही..

लकाकते काही
विरतही नाही
ठरतही नाही
मनामध्ये

खोल तळातले
उसळत नाही
मावळत नाही
मनामध्ये

कवितेचा मेघ
ओसरत नाही
झरतही नाही
मनामध्ये

दिसलेसे होते
मिटतही नाही
उमटत नाही
कवितेत..!
***
आसावरी काकडे
१०.२.२०१७

Wednesday 8 February 2017

अटळ..

रेशीम-किड्यांना मारुन रेशिम बनते
कुस्करुनी सुमने अत्तर ते घमघमते
सौंदर्य-निर्मिती अटळ विनाशामधुनी
या वृक्षासाठी कोण कोण खत होते..!
***

आक्रमणे होती पोटातुन भीतीच्या
अन भीती उपजे मोहातुन स्वार्थाच्या
भावना गुंतल्या अशा एकमेकीत
हा दिवस जन्मतो गूढातुन रात्रीच्या
***

फुत्कार विषारी सोडुन अंगावरती
ती क्रूर श्वापदे दहशत पेरुन जाती
क्रूरता न केवळ युद्धभूमीवर दिसते
बघणारी भीती तिचे लेकरू असते
***

आसावरी काकडे
८.२.२०१७

Sunday 5 February 2017

एकलेपणाला वाटले आतून

(ज्ञानेश्वरी उपमा ८)

एकलेपणाला  वाटले आतून
अनेक होऊन  व्यक्त व्हावे

एकलेच बीज  गच्च कोंदाटले
अनेकत्व ल्याले  उगवून

प्रसवल्या भाषा  एकाक्षरातून
आशयामागून  निघाल्या त्या

कोट्यावधी जीव  एका पेशीतून
एका थेंबातून  सप्तसिंधू

स्वेच्छेनेच त्याने  सारे निर्मियेले
वेगळे काढले  स्वतःतून

प्रत्येका वेगळे  नाम रूप दिले
स्वत्व देऊ केले  ज्याचे त्याला

आणि आता म्हणे  अनेकत्व खोटे
एकत्व गोमटे  सत्य आहे

असूदेत एक  तरंग नि पाणी
सोने आणि लेणी  असो एक

वेगळेपणाने भेटू पुन्हा पुन्हा
सोबत निर्गुणा  असूदेना..!
***
आसावरी काकडे
३.२.२०१७

शेवटी जाण येते..!

रडत बुडत जो तो
हात मागे तराया
सकल विकल येथे
कोण ये सावराया

खळबळ अति आहे
भोवती माजलेली
निवविल कळ ऐसा
कोण ना येथ वाली

दरवळ जरि येथे
गंध कोठे दिसेना
दहशत कसली ही
वाटते या फुलांना

बिलगुन मन राही
देहभावास नित्य
इकडुन तिकडे त्या
येरझाऱ्याच फक्त

जवळ जवळ जाता
शून्य हातात येते
अन मृगजळ सारे
शेवटी जाण येते..!
***
आसावरी काकडे
२.२.२०१७

Thursday 2 February 2017

read more चे ब्रेक

जगण्याचं वर्तूळ
आक्रसत चाललंय..

कोऱ्या डायऱ्या
सदासज्ज laptop
शब्दकोश.. संदर्भ ग्रंथ.. पुस्तकांनी
गच्च भरलेली शेल्फस..
सगळं एका मोबाईल मधे
जाऊन बसलंय..

जगण्याचं वर्तूळ
आक्रसत चाललंय..
विश्व.. जग.. देश.. आक्रसत
'मी'च्या डी पी मधे सामावलंय..!

त्यातून वर काढून
आपल्या जगण्याचं पुस्तक
वाचताना read more चे
ब्रेक पार करताना दमछाक होतेय

पण राहिलेला मजकूर डिलीट
करण्याची सोय नाहीए..
लिहिणाराची सही दिसेपर्यंत
वाचत राहायचंय..

जगण्याचं वर्तूळ
कितीही आक्रसलं तरी
त्यातून सुटका नाही..!
***
आसावरी काकडे
१.२.२०१७

Wednesday 1 February 2017

झाडं जखडलेली असतात..

झाडं जखडलेली असतात
जमिनीशी..
निमुट सोसत राहतात
पक्ष्या-प्रण्यांचा अंगावरचा
मनसोक्त वावर
निसर्गाची मनमानी
माणसांचे प्रेम.. अत्याचार

वाटलं तरी
धावून जाता येत नाही त्यांना
कुणाच्या अंगावर..
कुणाला जवळ घेता येत नाही..

त्यांना व्यक्त करता येत नाही
आतून उमलण्याचा आनंद
की कृतघ्न घावांविषयीचा
अनावर संताप..

आतल्या आत साचत राहतात
भावनांचे उद्रेक
निबर खोडाला मग फुटतात डोळे
जागोजाग..

झाडांना बोलता आलं नाही
म्हणून काय झालं?
जागोजागी फुटलेले त्यांचे
डोळे बोलतात ना..!

ऋतूचक्रानुसार
प्रत्येक पान.. फूल.. फळ
उगवतं उत्कटतेनं
आणि
ऐकणाराची वाट पहात
ओघळत राहातं..!
***
आसावरी काकडे
३१.१.२०१७

Tuesday 31 January 2017

मख्ख थकवा आलाय विवेकाला

मख्ख थकवा आलाय विवेकाला..

सनसनाटी बनवलेल्या बातम्या,
सारख्याच प्रांजळपणाचा दावा करणारी
विरोधी नेत्यांची भाषणं,
विचारवंतांमधली मतमतांतरं,
दारिद्र्य रेषेच्या वर-खालची
व्यथित करणारी दृश्य..

या आणि अशा पुष्कळांनी
मख्ख थकवा आणलाय विवेकाला..

भीती वाटते अशा कुठल्याही विषयावर
मत मांडायची
अनाकलनीयतेच्या बोटाला
धाडस होत नाही
कुणाला साधं लाइक करण्याचं...

थकव्यापुढे दोन पर्याय आहेत-

डिप्रेशनच्या कोषात मिटून बसायचं
किंवा झिंग झिंग झिंगाटच्या
तालावर नाचणाऱ्यांची
मानसिकता आवडून घ्यायची
थिरकायचं बसल्याजागी...

आपल्या देशभक्तीचा पुरावा
मागायला कोणी येत नाही..
कोणी विचारत नाही
भारतीयत्वाची आपली व्याख्या..

पण त्या निमित्तानं विवेकाचं दार उघडलंच
तर बेंबीच्या देठापासून फुटतो टाहो
पण उमटत नाही आवाज क्षीणसाही
कपाळावर उठतात
जेमतेम चार दोन अठ्या...
त्यातून ना रक्त निथळते ना घाम..!

माहीत नाही, अशांना
जगण्याचा हक्क आहे की नाही..

पण थकवा आलेल्या देहाला आणि विवेकाला
प्रार्थनेवर विश्वास ठेवण्याची सूट घेऊन
सगळ्या निराश उद्वेगांवर
तिचं पांघरुण घालता येईल ना?
क्षणभर तरी हसेल ना
निर्मळ मनाच्या तलावातलं चांदणं?
***
आसावरी काकडे
३०.१.२०१७

Monday 30 January 2017

शब्द कसलेला नट

शब्द पांघरती शाल
कुणी देऊ केली तर
आणि नेसतात शालू
कुणी सांगितले तर

कुणी घालताच साद
शब्द होतात माऊली
गर्द अंधारता मौन
शब्द होतात दिवली

शब्द कसलेला नट
रूप कोणतेही घेती
कधी होऊन प्रतिमा
अर्थ-नर्तन दाविती

शब्द आतून बाहेर
कधी बाहेरून आत
शब्द अखंड रियाज
बोलविती निळे आर्त

शब्द असतात साध्य
शब्द स्वरूप-साधना
शब्द जागविती स्वत्व
शब्द स्वतःला प्रार्थना..!
***
आसावरी काकडे
२९.१.२०१७

अखेरचा श्वास..

जन्मतः मिळती  मोजलेले घास
अखेरचा श्वास  ठरलेला

श्वास येतो जातो  त्याचा नसे वास
अखेरचा श्वास  कोणा कळे

सांगता न ये  कोणता निःश्वास
अखेरचा श्वास  ठरणार

येणार येणार  होत राही भास
अखेरचा श्वास  हूल देई

अखेरचा श्वास  येतो अखेरीस
त्याचा उच्छवास  होत नाही

जात्या जिवासवे  प्रस्थान ठेवतो
सोबत करतो  पार्थिवाला..!
***
आसावरी काकडे
२८.१.२०१७

Friday 27 January 2017

अडकला का आत ते नाही कळाले

(ज्ञानेश्वरी उपमा ७)

अडकला का आत ते नाही कळाले
पंख होते त्यास ते नाही कळाले

माणसे त्याचीच रूपे विनटलेली
पिंजरा हा देह ते नाही कळाले

बेहिशोबी भान देही गुंतलेले
पैल आहे काय ते नाही कळाले

पंख ज्ञानाचे स्वयंभू मानवाला
जन्मता असतात ते नाही कळाले

कैक आले सांगण्या येथे परंतू
प्रेषिताचे रूप ते नाही कळाले!
***
आसावरी काकडे
२७.१.२०१७

चराचर त्याचे विलसित

(ज्ञानेश्वरी उपमा ४)

तरंग होऊन  स्वतःशीच खेळे
जळी जळ लोळे  स्वानंदात

तसा तो खेळतो  होऊन अनेक
पण तोच एक  ठायीठायी

सर्व दृश्यजात  केवल असणे
विविधांगी लेणे  ईश्वराचे

प्रत्येक कण हे  घर ईश्वराचे
चराचर त्याचे  विलसित

त्याच्याविना एक  क्षण जात नाही
कण रिता नाही  त्याच्याविना..!
***
आसावरी काकडे
२७.१.२०१७

नाही कळाले

कोण माझा मोर ते नाही कळाले
नाचता आले कसे  नाही कळाले

कल्पना केली न ते हातात आले
कोण देणारा असे नाही कळाले

कौतुकाच्या सोहळ्यांनी खूश केले
स्वत्व पण बोलावते नाही कळाले

पौर्णिमेचा चंद्र नाही उगवलेला
शब्द का धुंदावले नाही कळाले

अत्तरांचे गंध माखुन घेतले मी
फूलपण कोमेजले नाही कळाले

या निळाईशी मनाचे काय नाते
दूरचे की जवळचे नाही कळाले..!

तो भयाने फांदिला बिलगून बसला
पंख होते लाभले नाही कळाले
***
आसावरी काकडे
२६.१.२०१७

Tuesday 24 January 2017

नव्या आयुष्याचे स्वप्न

नव्या आयुष्याचे स्वप्न
पैलतीराला पडते
तेव्हा ऐलतीरापोटी
कुणी नवा जन्म घेते

ऐलतीरी जन्मणारे
कधी असतो आपण
घेतो भोगून पुरता
आयुष्याचा कण कण

कधी संथ कधी लाटा
नाव चालत राहाते
जन्मऋण चुकवत
पैलतीराला पोचते

खाली उतरता जीव
नाव फिरते माघारी
नव्या आयुष्याचे स्वप्न
पुन्हा नेते ऐलतीरी

ऐल-पैल आदि-अंत
हे तो अमूर्ताचे लेणे
नावेतील येरझाऱ्या
मर्त्य जिवाचे खेळणे..!
***
आसावरी काकडे
२३.१.२०१७

Monday 23 January 2017

आयुष्यासोबत..

आयुष्यासोबत  गुण-अवगुण
मोजलेले क्षण  ओटी आले

मिळाल्या क्षणांचा  विचार न केला
अवगुण-काला  आवरला

कळो आले मना  उणेपण काय
तरंगांची साय  खरडली

आकांत करून  अवगुण-झोळी
पुरी रिती केली  हळू हळू

कसोटीच्या क्षणी  पण उमगले
आत रुतलेले  होते बाकी

त्वचाच झालेले  जणू जन्मजात
टाकायची कात  त्यांची कशी?

नवा आकांतही  होत गेला क्षीण
त्याने मातीपण  स्वीकारले..!
***
आसावरी काकडे
२१.१.२०१७

Saturday 21 January 2017

जन्म पुढे नेती..

(ज्ञानेश्वरीतील उपमा)

पहिल्या पावला
बोट माऊलीचे
साऱ्या संस्कारांचे
बळ त्यात

शाळा गुरूजन
पुढे चालविती
स्वत्व जागविती
व्यक्तित्वात

गृहस्थाश्रमात
अनुभव गुरू
सावरते तारू
वेळोवेळी

प्रश्नचिन्हांमधे
बुडता आकंठ
सारे आडकंठ
भिवविती

अशा वेळी भेटे
संचित सावली
संताची दिवली
हाती येते

मार्ग दावणारे
रूप बदलती
जन्म पुढे नेती
तेजाकडे..!
***
आसावरी काकडे
९.२.२०१७

Tuesday 17 January 2017

स्वर-स्पर्श

किती काळ गेला
स्वप्न मिटलेले
मौन बुडालेले
नेणिवेत

एकेका जन्माचे
पुण्य प्रसवले
शब्द जन्मा आले
मौनातून

आता अक्षरांना
प्रतीक्षा स्वरांची
रात्रीला चंद्राची
असे तशी

तमातून यावा
उजेडाचा स्वर
उजळावा नूर
आकाशाचा

तसा स्वर-स्पर्श
व्हावा अक्षरांना
डोह-कंठी ताना
फुटो याव्या..!
***
आसावरी काकडे
१७.१.१७

एकल पक्षी

आकाशातिल एकल पक्षी
उडून गेला कोरत नक्षी
कुणी न होते सोबत त्याच्या
निजे येउनी अपुल्या वक्षी

उपासमारी झाली तरिही
पंखांचे बळ जोखुन पाही
भोग भोगण्या जन्म नसे हा
हार-जितीला महत्त्व नाही

उरे एकटा उंच उडे तो
त्याला वारस कोठे मिळतो
रमती सारे इथे असे की
उडणारा तो वेडा ठरतो

स्वत्व परंतू गवसे त्याला
जनलोकांची तमा कशाला
एकाकीपण भले येउदे
सार्थ कराया जन्म मिळाला..!
***
आसावरी काकडे
१७.१.१७

Sunday 15 January 2017

नवलाव झाला..

नवलाव झाला
पारिजात पुन्हा
फुलला जोमाने
ऋतू नसताना

ऋतू नसताना
मेघ गोळा झाले
आसवांसारखे
मुक्त ओघळले

मुक्त ओघळले
धरा तृप्त झाली
खोलवर माती
पुन्हा डहुळली

पुन्हा डहुळली
नवलाव झाला
ऋतु नसताना
प्राजक्त फुलला

प्राजक्त फुलला
आपुल्या शैलीत
ऋतुचक्र त्याचे
त्याच्याच बुंध्यात..!
***
आसावरी काकडे
१५.१.२०१७

Saturday 14 January 2017

नवल

प्रत्येकाच्या आत
एक वनराई
तिची नवलाई
कोण जाणे ?

वाजतसे वेणू
रंध्रा रंध्रातून
गात्रांच्या मधून
वाहे नदी

गंध दरवळे
श्वास-निश्वासात
आतल्या कोषांत
मिटलेला

स्पर्शातून वाहे
जगण्याचा स्वाद
प्राणात गोविंद
निराकार

नवल असे की
पिंडी ते ब्रह्मांडी
तरी ऐल थडी
घट रिता
***
आसावरी काकडे
१४.१.२०१७

आता...

किती जन्मोत्सव
भोगले सुखाने
आता समाधाने
घर केले.

कैक पौर्णिमांचा
उजेड घरात
नाही भिववीत
तम आता

विस्मृतीत गेले
वेदनांचे पर्व
आता बाकी सर्व
सूख आहे

नांदते गोकुळ
भोवती, मनात
आता विजनात
कोण जाई

रोम-रोमांमध्ये
साफल्य जिण्याचे
आता नाम त्याचे
आहे ओठी

दिवा मालवाया
आधाराची काठी
आता जगजेठी
सोबतीला..!
***
आसावरी काकडे
१४.१.२०१७

Friday 13 January 2017

जन्मोत्सव

जन्मोत्सव झाला
दृढ झाली नाती
आनंदा गणती
राहिली ना

कोवळेसे ओठ
शब्दांना मिळाले
पारणे फिटले
आनंदाचे

झाले पदार्पण
सुखावली भुई
आनंदली घाई
ओतप्रोत

आनंदा उधाण
येईल येईल
जाणता होईल
बाळराजा

अनुपम्य आहे
जीवन प्राकार
जणू अनुकार
आनंदाचा..!
***
आसावरी काकडे
१३.१.२०१७

आनंदाचा अनुकार - ज्ञानेश्वरीतली उपमा

Tuesday 10 January 2017

मिटल्या पापण्यांआड...

धुवाँधार पावसात
चिंब भिजून निथळणाऱ्या चेहऱ्याच्या
या छायाचित्राखाली
लिहिलीय एक ओळ
'मिटल्या पापण्यांआड...'

ती वाचण्याच्या निमित्तानं
तुम्ही छायाचित्राच्या जवळ जाल
तर फक्कन दिवे लागावेत
तशा उघडतील पापण्या
आणि आत दिसतील तुम्हाला

अनंत गतजन्मांचे भोग
प्रतीकरूपात विखूरलेले अस्ताव्यस्त...
उंच कापलेले पाहाड... दऱ्या
मधून वाहणारे रस्ते
हिरवी शेतं... फुलांचे ताटवे
किंवा ओसाड जमीन... रखरखीत डोंगर
माणसांचे जथ्थे.. वाहनं..
प्राणी.. पक्षी नि काय काय
.........

पाहता पाहता तुम्ही थकून जाल
मागे फिराल
पण.....
तुम्हाला आत घेऊन
छायाचित्रातील पापण्या मिटलेल्या असतील
आणि तुम्ही कैद व्हाल
मिटल्या पापण्यांआड....

छायाचित्र आतून पाहाल
तेव्हा कळेल तुम्हाला
की निथळणारं
ते पाणी पावसाचं नाही
गोठलेले अश्रू आहेत ....
ओघळतायत आता तुमच्या उबेनं...!
***
आसावरी काकडे
१०.१.२०१७

थंडीत या गुलाबी

थंडीत या गुलाबी
आनंद बिलगण्याचा
ग्रीष्मात विरह सोसू
स्वीकार येई त्याचा

हरवू धुक्यात आता
भेटूच ऊन येता
रंगून खेळ खेळू
हरवून शोधण्याचा

तू सांग ऐकते मी
तू उडव झेलते मी
बदलून भूमिका या
समजू स्वभाव त्यांचा

शालीत मिटुन जाऊ
अपुलीच ऊब घेऊ
आता पुरे दिलासा
येईल त्या क्षणाचा..!
***
आसावरी काकडे
१०.१. २०१७

झाडास सावळा गं..!

झाडास पाखराचा
लागे असा लळा गं
गाई सुरेल, त्याचा
आनंद आगळा गं

जाता उडून दूर
येई भरून ऊर
होता उशीर थोडा
दाटून ये गळा गं

पाना-फुलात खेळे
पसरून पंख भोळे
इवलेच रूप त्याचे
अन रंग तो निळा गं

आकाश सोबतीला
भुलवीत रंग-लीला
घे पाखरू भरारी
झाडास सावळा गं..!
***
आसावरी काकडे
९.१.२०१७

Saturday 7 January 2017

उजेडाची माया

गर्भगुहेतून  पडता बाहेर
मिळाला आहेर  उजेडाचा

तमाचे कवाड  बंद झाले पुन्हा
आयुष्याचा पान्हा  ओठी आला

विनटत गेली  माऊलीची माया
जोजविली काया  तळहाती

'मी'पण आकारा  येत गेले तसे
अस्तित्वाचे फासे  दृढ झाले

वेटाळत गेली  माया उजेडाची
सावली तमाची  दुरावली

वाटते फिरून  शिरावे गर्भात
डोळे दीपतात  फार तेव्हा..!
***
आसावरी काकडे
७.१.२०१७

तो..

मीच साक्षी ज्यास होते काळ तो गेला पुढे
की कळेना मीच त्याला सोडुनी आले पुढे

काय नाते आपुले त्याच्या सवे ते नाकळे
वाढते आयुष्य की होते उणे त्याच्यामुळे

काळ सर्वांना उखाणे घालतो हे नेहमी
सोडवाया सर्व घेती उत्तरांची ना हमी

तो पुढे ना जात किंवा ना कुणाला थांबतो
तो असे सर्वत्र, काही सांगतो ना ऐकतो..!

काळ आहे फक्त साक्षी पार्श्वभूमीसारखा
जीवनाचा खेळ चाले त्या समोरी सारखा..!
***
आसावरी काकडे
५.१.२०१७

Wednesday 4 January 2017

रेषा केवळ..

तळहाताच्या पाटीवरती
असती केवळ रेषा
काही नसते त्यांच्या खाली
मूकच असते भाषा

बाळमुठीच्या बंद त्वचेवर
रेषांचे वळ उठती
वृद्ध त्वचेला जशा सुरकुत्या
थकल्यावरती पडती

रेषा केवळ पार्थिव घटना
देहासम त्या नश्वर
दिसे कुणा पण त्यांच्या खाली
विधिलिखिताचे अक्षर..!
***
आसावरी काकडे
४.१.२०१७

ज्ञानाचा वारसा

कष्ट सोसुनिया सारे
स्वतः शिकली सावित्री
बायांसाठी झाली माय
जणू सोशिक धरित्री

पतीसोबत अथक
माय चालत राहिली
शेण दगड जनाचे
झेलून ती पुढे गेली

तिच्या काळात तिनेच
उजळली क्रांती ज्योत
होता समाज झोपला
माय राहीली जागत

सणासुदिला घेतला
तिने शिकायचा वसा
आणि कित्येक पिढ्यांना
दिला ज्ञानाचा वारसा..!
***
आसावरी काकडे
३.१.२०१७